ارزیابی کاربرد بیوچار به همراه کودهای آلی و زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در کشاورزی اکولوژیک

کشت گیاهان دارویی و معطر از دیرباز دارای جایگاه ویژه ای در نظام های سنتی کشاورزی ایران بوده و این نظام ها از نظر ایجاد تنوع و پایداری نقش مهمی ایفا کرده اند. از بین گیاهان دارویی می توان به نعنا فلفلی  (Mentha piperita L.)اشاره کرد که تغذیه و جذب مناسب عناصر معدنی نقش به سزایی در افزایش عملکرد کمی و کیفی آن دارد. پژوهش حاضر به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال ۱۳۹۶ به اجرا درآمد. عوامل مورد مطالعه شامل بیوچار در دو سطح (صفر و ۱۰ تن در هکتار) و کودهای آلی و زیستی در پنج سطح (عدم مصرف کود، ازتوباکتر، سودوموناس، میکوریزا و ورمی کمپوست) و صفت های اندازه گیری شده نیز شامل عملکرد، درصد و ترکیبات اسانس نعنا فلفلی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی بیوچار و کودهای آلی و زیستی تاثیر معنی­داری بر وزن تر اندام هوایی در سطح احتمال یک درصد داشت، درحالی که برهم کنش تیمارهای آزمایش بر این صفت معنی دار نشد. بر اساس نتایج، مصرف ۱۰ تن در هکتار بیوچار سبب افزایش ۹۶/۴۲ درصدی وزن تر اندام هوایی در مقایسه با عدم مصرف آن شد. در بررسی اثر اصلی کودهای آلی و زیستی نتایج گویای این مطلب بود که بیشترین و کمترین وزن تر اندام هوایی در مترمربع به ترتیب در تیمارهای آزمایشی میکوریزا و شاهد (عدم مصرف کود آلی و زیستی) با میانگین ۹۵/۶۶۷ و ۰۸/۴۱۸ گرم در مترمربع حاصل شد. بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه با میانگین ۰۸/۸۹ گرم در مترمربع مربوط به مصرف توام بیوچار و میکوریزا و کمترین متعلق به شاهد (عدم مصرف بیوچار و کود آلی و زیستی) با میانگین ۷۶/۶۱ گرم در مترمربع بود. همچنین نتایج حاکی از آن بود که اثر متقابل بیوچار و کودهای آلی و زیستی روی ترکیبات اسانس مانند Menthone،Menthol ، α-Pinene، Cineol-۱,۸، iso Menthone، Pulegone، Piperitone oxide،Menthyl acetate و Menthofuran معنی دار گردید. به طور کلی، نتایج نشان داد که کاربرد بیوچار می تواند هم در کیفیت و هم در کمیت اسانس نعنا فلفلی موثر باشد، به طوری که بیشترین درصد اسانس و اکثر ترکیبات اسانس نعنا فلفلی در تیمارهای همراه با مصرف بیوچار به دست آمد. از طرفی دیگر، کاربرد کودهای زیستی و آلی توانست منجر به به افزایش درصد اسانس و ترکیبات کیفی اسانس نعنا فلفلی شود. در این بین، کاربرد باکتری ازتوباکتر و سودوموناس به همراه بیوچار بیشترین تاثیر را بر کیفیت اسانس نعنا فلفلی به خصوص در ترکیبات منتول و منتون داشتند. در نهایت، می توان اذعان داشت که کاربرد توامان بیوچار به همراه کودهای زیستی می تواند تاثیر زیادی در افزایش کمی و کیفی اسانس نعنا فلفلی در کشاورزی اکولوژیک داشته باشد.

کلیدواژه ها:

ازتوباکتر ، سودوموناس ، منتول ، منتون ، میکوریزا ، ورمی کمپوست