واکاوی تغییرات فضایی-کالبدی میدان های شهری در شهرهای اسلامی؛ نمونه های مطالعاتی: میدان های شهدای بیروت، مرجه دمشق و تقسیم استانبول

میدان های شهری، بخش ارزشمندی از میراث شهرها هستند. در همین راستا، تحلیل و بررسی مولفه های گوناگون موثر در پیدایش میدان های شهری به عنوان فضایی عمومی در کشورهای اسلامی، موضوعی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. نقش کلیدی میدان ها در ساختار شهرها، اهمیت شناخت مراحل تکوین و تطور آن ها را به منظور درک صحیح ساختار شهری در کشورهای اسلامی و تعمیم نتایج آن روشن می سازد. براین اساس و با هدف درک عمیق اهمیت میدان در ساختار شهرهای اسلامی، این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که:  نحوه شکل گیری و تغییرات فضایی-کالبدی میدان های شهری از جزئی نوظهور و حاشیه ای در ساختار شهرهای اسلامی تا بدل شدن به قلب تپنده­ی این شهرها به چه صورت بوده است؟ این مقاله پژوهشی کیفی با رویکرد توصیفی-تحلیلی است که در آن از روش موردپژوهی استفاده شده است. محدوده مطالعه شامل میدان های "شهدای بیروت"، "مرجه دمشق" و "تقسیم استانبول" است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در اواخر قرن ۱۹ میلادی، میدان های شهری به عنوان شکل جدیدی از فضای عمومی، در پاسخ به رشد بی سابقه جمعیت شهرها و به پشتوانه ثبات سیاسی و قدرت اقتصادی دولت حاکم، در این کشورهای اسلامی شکل گرفته است. به نحوی که ابتدا، در مکانی خارج از حصار شهر قدیمی مکان یابی می شدند و با گذشت زمان و توسعه­ی فیزیکی شهر نقش پراهمیتی در ساختار شهری پیدا می کرده اند و در نهایت با فراهم کردن بستر فضایی و کالبدی لازم جهت پشتیبانی و بروز رخدادهای اجتماعی، دارای معانی مدنی و یادمانی شده اند و به قلب تپنده شهرهای اسلامی بدل گشته اند.

کلیدواژه ها:

میدان شهری ، میدان شهدای بیروت ، میدان مرجه دمشق ، میدان تقسیم استانبول ، شهرهای اسلامی