رضا کراچیان - استادیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تهران
نجمه مهجوری مجد - دانشجوی دکترای مهندسی عمران - محیط زیست، دانشگاه تهران

بهره برداری بهینه از مخازن سدها به عنوان یکی از مسائل پایه در تحلیل سیستم های منابع آب در چند دهه گذشته مورد توجه محققین قرار داشته است. علت اصلی این توجه، ارزش اقتصادی حاصل از بهره برداری بهینه از منابع آب، افزایش نیازهای آبی و کمبود منابع آب در دسترس می باشد. مدل های بهره برداری بهینه کمی – کیفی از مخازن سدها، امکان تدوین سیاست های بهره برداری ازمخزن را با توجه به اهداف کمی، کیفیت آب تخصیص یافته به نیازها و کیفیت آب موجود در مخزن فراهم می سازند. مرور پیشینه مطالعات در زمینه بهره برداری بهینه از مخازن سدها نشان میدهد، علی رغم بسط قابلیت های مدل های بهره برداری بهینه کمی از مخازن سدها، مدل های محدودی برای بهره برداری کمی و کیفی از مخازن پیشنهاد شده است. دلیل اصلی این موضوع، محدود بودن مشکلات کیفیت آب سدها در بسیاری از کشورهای پیشرفته و مشکلات محاسباتی مسائل بهره برداری بهینه کمی و کیفی از منابع آب می باشد. با این حال بسیاری از سدها به خصوص در کشورهای در حال توسعه، دارای مشکلات مربوط به شوری، آلودگی و مغذی شدن می باشند. به علت اهمیت موضوع، در این مقاله سعی شده است با مروری بر مطالعات انجام شده در تدوین مدل های بهره برداری کمی – کیفی از مخازن سدها، جزئیات آخرین دستاوردهای موجود در این زمینه ارائه گردد. در این مقاله همچنین، نتایج به کارگیری چند مدل بهینه سازی بهره برداری جدید در مدیریت کمی و کیفی سد 15 خرداد ارائه می شود.

بهره برداری بهینه ، کیفیت آب ، سد 15 خرداد ، رفع اختلاف ، شوری