جستاری درباره «تجربه» ترقی خواهی میرزا یوسف خان مستشارالدوله
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه سیاست پژوهی اسلامی ایرانی، دوره: 1، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_IIRP-1-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 603
نویسندگان
استادیارعلوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
استادیار گروه مطالعات سیاسی، بین المللی و حقوقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ایران
چکیده
میرزا یوسف خان مستشارالدوله را باید یکی از مهم ترین، و تاثیرگذارترین ترقی خواهان عصر قاجار دانست. رساله «یک کلمه»، علی رغم اختصار، دارای اهمیت زیادی در اندیشه قانون خواهی در عصر ناصری و مشروطه است. بخش مهمی از نگاه «متجددانه» به قانون، برآمده از «جایگاه»ی است که میرزا یوسف خان در این رساله برای خود و اندیشه قانون خواهی اش در نظر گرفته و آنجا «ایستاده» است. این مقاله، با در نظر داشتن مقدمه «یک کلمه» به مثابه ی جایی که در آن به روح حاکم بر اثر اشاره می شود، آن را در «زمینه» تجددگرایی زمانه خود قرار داده و از این زاویه به آن می نگرد که موضع مستشارالدوله، در این رساله و اندیشه قانون خواهی اش، به رغم اینکه بیشتر به قول خود «ملاحظات»ی از دیدگاه سنت بر تجدد و قانون بوده، بلکه کاملا در پارادایم تجدد به مسئله قانون نگاه می کند و از این رو، در رساله اش، تجدد را به محک سنت می زند، نه سنت را به محک تجدد. از این رو می توان او را به مثابه ی یک بنیانگذار تلقی کرد و نه یک روشنفکر صرف تجددخواه. مقاله حاضر، با در نظر داشتن این «شان»، به بازخوانی «یک کلمه» پرداخته، و با قرار دادن آن در زمینه تاریخی «تجربه تجددخواهی ایرانی» در عصر قاجار، آن را کوششی بی بدیل، برای «تاسیس» قانون می داند تا بر مبنای آن، هم حکومت «مشروطه» گردد و هم جامعه «قانون مند».کلیدواژه ها
ترقی خواهی, تجدد, قانون, مستشارالدولهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.