زهرا حیدری - گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
رضا امیری چایجان - گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
محمود اثنی عشری - گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
محمدعلی زلفی گل - گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده تولید پودر از برخی محصولات کشاورزی که سطح تولید گسترده­ای دارند، برای جلوگیری از اتلاف آنها در فصل برداشت و تبدیل مواد اولیه به مواد غذایی باارزش با ماندگاری طولانی حائز اهمیت است. هدف از انجام این پژوهش بهینه سازی فرآیند خشک کردن آب هندوانه در یک خشک کن پاششی تابشی با روش سطح پاسخ بود. آزمایش ها در سه سطح دمایی ۶۰، ۷۵ و C°۹۰ و سه سطح غلظت ماده کمکی مالتودکسترین ۵، ۷ و (w/v) ۱۰% به عنوان متغیرهای مستقل و مقادیر لیکوپن، تغییر رنگ، حلالیت، رطوبت و ظرفیت آنتی اکسیدانی به عنوان متغیرهای وابسته انجام شد. ضریب تبیین مدل­های پیش­بینی متغیرهای مقدار لیکوپن، تغییر رنگ، حلالیت، رطوبت و ظرفیت آنتی اکسیدانی بترتیب ۷۰/۹۸، ۱۹/۹۴، ۲۷/۹۶، ۵۰/۹۸ و ۷۱/۹۸ به دست آمد. با توجه به شرایط مطلوب در این پژوهش (کمترین تغییر رنگ و بیشترین مقدار لیکوپن، حلالیت و ظرفیت آنتی اکسیدانی) در بهینه سازی خشک کن پاششی با روش سطح پاسخ، دمای بهینه محفظه خشک کن، غلظت ماده کمکی مالتودکسترین، مقدار لیکوپن، تغییر رنگ، حلالیت، رطوبت و ظرفیت آنتی اکسیدانی به ترتیب C° ۶۷/۷۹، (w/v) ۵%، ۸۴/۲۴ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، ۸۶/۳۷، ۱۲/۳۵%، ۵۸/۲۶% برمبنای وزن خشک و ۰۵/۲۵% پیشنهاد شد.

لیکوپن, آنتی اکسیدان, رنگ و روش سطح پاسخ