زکریا فصیحی - دانشجوی دکتری جریانهای کلامی معاصر، جامعه المصطفی العالمیه؛

انسان امروزی به این نتیجه رسیده که نجات از حیرت و اضطراب ناشی از زندگی ماشینی پسامدرن، معنویتی است که از ماورای علل مادی به دست آید. وجود نحله ها و جریانهای مدعی معنویت در جهان امروز، شاهد این مدعا است. یکی از این نحله ها مکتب نورعلی الهی است. او یکی از رهبران معاصر فرقه اهل حق و معرف مسلک خاص معنوی در دل فرقه اصلی، موسوم به "مکتب" است. در حال حاضر تعالیم او را فرزندش بهرام الهی با ظواهر علمی در جامه جدید عرضه میکند و مدعی است که معنویت مانند دیگر علوم تجربی، دارای مبانی و اصول علمی و منطقی است. پس باید با نگرش علمی-تجربی موردبررسی، تعلیم و تعلم قرارداد. راه های کسب این معنویت دینی است؛ اما آن دین لزوما نمیتواند اسلام باشد. بلکه هر طرحی از هر آیینی که بتواند راه رسیدن به خدا و کمال را هموار کند، میتواند معنویت مورد ادعای "مکتب" باشد. نورعلی خود را مقید به اسلام و تشیع و منشا این معنویت را مافوق علی و اصول آن را نازل شده از مبدا الهی میداند که هدفش رسیدن به خودشناسی و خداشناسی است. اما معنویت این مسلک معنویت فطری، طب جدید روح و جوهر ادیان نام دارد که دین اسلام و آموزه های معنوی آن در کنار دیگر آیینها مطرح میشود، نه به عنوان دین خاتم. متولیان این مکتب از یکسو معنویت را علم مستقل میدانند که برای هرکسی با استفاده از همان مبانی و روش علمی قابل تعلیم است، از سوی دیگر فهم خودشان را به عنوان معنویت واقعی برجسته میکنند و مدعای دیگران را قبول ندارند. بهرام الهی روی علم و تجربی بودن معنویت تاکید دارد؛ درحالیکه نورعلی الهی آن را جوهر ادیان میدانست و به منابع اسلامی هم استناد میکرد. بر این اساس، بررسی این دیدگاه برای شناختن و شناساندن آن ضروری مینماید. این تحقیق با روش تحلیلی توصیفی نوشته شده وپرسش اصلی اش این است: ماهیت معنویت گرایی نحله مکتب، چگونه قابل تبیین و ارزیابی است؟ آثار الحق، برهان الحق، معرفه الروح، طب روح، مبانی معنویت فطری، معنویت یک علم است و راه کمال، عناوین کتابهای نورعلی الهی و بهرام الهی است که در حوزه معنویت نوشته اند.

معنویت گرایی، معنویت فطری، علم معنویت، جوهر ادیان، نحله مکتب، نورعلی الهی، بهرام الهی