زهرا عموزاد خلیلی - دانشجوی دکتری حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
سمانه رحمتی فر - استادیار حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان
محمدهادی سلیمانیان - استادیار حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

حق مصونیت دولت در حقوق بین الملل عرفی، حقی مسلم و تثبیت شده است که از اصل برابری دولت های مستقل نشئت گرفته که خود یکی از اساسی ترین اصول نظم حقوقی جهانی است. با وجود شناسایی اصل مصونیت دولت در عرف بین الملل، کنوانسیون های بین المللی و منطقه ای و نیز قوانین داخلی کشورها، دولت امریکا با تصویب قانون مصونیت ۱۹۹۶ و اصلاحیه های بعدی آن در قالب استثنای تروریسم و شبه جرم، زمینه طرح دعوی را علیه دولت های به اصطلاح حامی تروریسم فراهم کرد. مصادره دو میلیارد دلار از اموال ایران از سوی دیوان عالی امریکا در رای ۲۰ آوریل ۲۰۱۶، نقض مصونیت دولت ایران را به همراه داشته و چالش های حقوقی زیادی را به وجود آورده است. این پژوهش سعی دارد مبانی حقوقی دفاع از مصونیت دولت ایران را با استناد به قواعد حقوق بین الملل و رویه دیوان بین المللی دادگستری مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان می دهد شناسایی استثنای تروریسم به عنوان مبنایی برای نقض مصونیت دولت ایران از سوی محاکم امریکا با اصل برابری و استقلال دولت ها به عنوان اصول مبنایی حقوق بین الملل، مغایرت دارد. همچنین عملکرد امریکا نقض آشکار ماده دو منشور ملل متحد است و با ماده ۳۸ اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری و رای مورخ ۳ فوریه ۲۰۱۲ دیوان، رویه بین المللی و رویه دیوان اروپایی حقوق بشر و کنوانسیون ۲۰۰۴ سازمان ملل متحد درباره مصونیت قضایی دولت ها و اموالشان در تعارض است.

استثنای تروریسم, ایران, دیوان بین المللی دادگستری, محاکم امریکا, مصونیت دولت