فاطمه معلم بنهنگی - دانشجوی دکتری اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
پرویز رضوانی مقدم - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سرور خرم دل - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مهدی نصیری محلاتی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

این مطالعه با هدف دستیابی به یک تحلیل اگرواکولوژیک از بوم نظام های چغندرقند در مقیاس محلی طراحی و اجرا شد. بدین منظور مجموعه ای از مهم ترین شاخص های اگرواکولوژیک بوم نظام های کشت چغندرقند در منطقه تربت حیدریه، در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که عملکرد چغندرقند در بازه زمانی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵، ۵۹ درصد افزایش پیدا کرده است. درحالی که سطح زیرکشت چغندرقند روندی کاهشی داشت. محاسبه ی عملکرد پتانسیل با دو روش فائو و فائو تغییریافته نشان داد که میزان عملکرد پتانسیل در طول دوره ی مطالعه در منطقه تقریبا ثابت بود. میزان خلا عملکرد در بوم نظام مورد مطالعه درحالی کاهش یافته که بررسی ضریب عملکرد منطقه ای نشان داد که ارتقای سیستم مدیریتی منجر به بهبود عملکرد واقعی و درنتیجه کاهش خلا عملکرد گردیده است. در طی سال های مورد مطالعه، میزان فشرده سازی افزایش و ثبات عملکرد کاهش یافته است. کاهش ثبات عملکرد نشان دهنده ی عدم وجود پایداری در بوم نظام مورد مطالعه بود. با توجه به اهمیت کارایی مصرف نیتروژن بر پایداری بوم نظام های کشاورزی، نتایج نشان داد که میزان کارایی جذب، کارایی استفاده و کارایی مصرف نیتروژن در طی سال های مورد مطالعه در منطقه کاهش یافته است. بر این اساس به نظر می رسد، پایین بودن کارایی مصرف نیتروژن و روند کاهشی آن عامل اصلی افزایش مصرف نیتروژن، افزایش فشرده سازی و کاهش ثبات در بوم نظام مورد مطالعه می باشد. از این رو برنامه ریزی و تغییر شیوه ی مدیریتی با تمرکز بر افزایش کارایی مصرف نیتروژن می تواند به عنوان اولین گام در جهت حرکت به سمت افزایش پایداری در بوم نظام های کشت چغندرقند در منطقه مورد مطالعه پیشنهاد گردد.

آنالیز داده, ثبات, ضریب عملکرد منطقه ای, کارایی جذب