نیلوفر مقدمی خمامی - دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

آزادی دسترسی به اطلاعات به طور عام ذیل عنوان آزادی بیان به مثابه یکی از حقوق اساسی بشر در بسیاری از اسناد حقوق بشر جهانی و منطقه­ ای به رسمیت شناخته شده است. با وجود این، احترام به اصل حاکمیت ملی دولت ­ها اقتضا دارد که در چارچوب­ های مصرح قانونی، نظیر حفظ نظم و اخلاق عمومی، محدودیت­ هایی بر سر راه این آزادی مقرر شود. جمهوری اسلامی ایران در مقوله آزادی دسترسی به اطلاعات، با دو مانع اساسی روبه روست؛ از یک­سو، به بهانه اعمال محدودیت بر محتواهای رسانه ­ای معاند (اعم از ضداخلاقی یا براندازانه) و نقض آزادی بیان، مورد تهاجم نهادهای حقوق بشری قرار می­ گیرد و از سوی دیگر، شبکه ­های برون­ مرزی آن نظیر پرس تی وی با اتهاماتی نظیر «انتشار ادله بی­پایه و اساس» تحریم یا محدود می ­شوند. حال پرسش این است که مفهوم و تفسیر «نظم و اخلاق عمومی» در حقوق بین ­الملل چیست و جمهوری اسلامی ایران چگونه می­ تواند ضمن پاسخگویی و دفاع حقوقی از خود در مجامع بین ­المللی، انتشار آزادانه اطلاعات رسانه­ ای خویش را مطالبه کند؟ پژوهش حاضر، کوشیده است از طریق روش تحلیلی توصیفی و به استناد اسناد کتابخانه ­ای به پرسش­ های فوق پاسخ دهد. نتایج بررسی ­ها نشان می ­دهد که مفهوم نظم و اخلاق عمومی لازم است در چارچوب رویکرد نسبی­گرایانه و متناسب با فرهنگ عرفی مجموعه کشورها تفسیر شود تا از استانداردها و رویه ­های متناقض در نظام حقوقی بین­ الملل جلوگیری به عمل آید.

آزادی دسترسی به اطلاعات, رسانه, نظم و اخلاق عمومی, جهان شمولی, نسبیت گرایی