علی رحیم زاده - کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، ایران
امیر زرودی - دانشجوی دکترای حقوق نفت و گاز، دانشگاه تهران، پردیس بین المللی کیش، ایران

زمینه و هدف: همواره تامین مالی و سرمایه گذاری در حوزە انرژی، به عنوان یکی از اصول اساسی توسعە اقتصادی کشورهای نفت خیز به شمار می رود. بر این اساس، از جمله مواردی که برای سرمایه گذاران خارجی و مخصوصا شرکت های بین المللی نفتی در مرحلە قبل از انعقاد قرارداد و استقرار سرمایه توسط آن ها، به عنوان دغدغه محسوب می گردد؛ آشنایی با سازوکارهای موجود در نظام مالی و مالیاتی کشورهای میزبان خواهد بود. بی شک قراردادهای رایج نفتی در هر کشوری، متاثر از نظام سیاسی، حقوقی و اقتصادی آن کشورها است و یکی از ابعاد مهم این صنعت هم، اشراف وافی و کافی نسبت به نظام مالی و مالیاتی حاکم بر صنعت نفت و گاز کشورهای سرمایه پذیر می باشد. در واقع، بخش مالی طرح های بزرگ تجاری از جمله صنعت نفت و گاز، بیشتر ناظر به بررسی و ارزیابی میزان سرمایه و سایر منابع مالی لازم برای اجرای این قبیل پروژه ها است و لذا آشنایی با قوانین و مقررات مالی و مالیاتی حاکم بر عملیات بالادستی کشورهای نفت خیز و درحال توسعه می تواند از اهمیت به سزایی برای سرمایه گذاران خارجی برخوردار باشد. از آنجا که کشور چین در راستای توسعه یافتگی توانسته است تا ظرف مدت زمانی اندک، به پیشرفت هایی شگرف در نظام قانونگذاری خود پیرامون قواعد مالی و مالیاتی به منظور جذب سرمایه گذاران خارجی دست یابد؛ به نظر می رسد که سازوکارهای قانونی استفاده شده توسط آن کشور می تواند به عنوان الگویی مناسب جهت انعقاد قراردادهای نفتی کشور ایران با شرکت های بین المللی نفتی در نظر گرفته شود.روش: شیوه پژوهش حاضر، مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای است.یافته ها و نتایج: یافته های پژوهش حاکی از آن است قانون مالیاتی مستقیمی که به طور اخص بتواند بر قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز ایران، ساری و جاری گردد؛ وجود ندارد. اما در ارتباط با فعالیت های سرمایه گذاری و به ویژه صنعت نفت کشور چین، دو نوع مالیات تحت عنوان مالیات بر درآمد شرکت های تجاری و مالیات بر منابع طبیعی در پنجمین اجلاس کنگره ملی خلق چین به تصویب رسید. بنابراین تمامی شرکت هایی که در محدودە سرزمینی این کشور واقع شده اند و درآمد کسب می نمایند؛ مشمول بیست و پنج درصد مالیات بر درآمد خواهند شد. در این پژوهش درصدد هستیم تا نظام مالی و مالیاتی حاکم بر منابع نفتی و عملیات ناظر بر آن ها را در صنعت بالادستی نفت و گاز کشورهای ایران چین مورد واکاوی قرار دهیم.

نظام مالی و مالیاتی، صنعت نفت و گاز، قراردادهای بالادستی، سرمایه گذاری خارجی، مالیات مستقیم