پایش گوگرد دی اکسید (SO۲) مبتنی بر مشاهدات سنجنده ی GOME-۲ ماهواره ی MetOp-A در تروپوسفر ایران

گوگرد دی اکسید یکی از مهم ترین آلاینده های معیار هوا است که افزایش غلظت آن می تواند سبب شیوع بیماری های قلبی عروقی، تنفسی، کاهش عملکرد ریه، برونشیت مزمن، سرطان ریه و مرگ شود. در این تحقیق غلظت گوگرد دی اکسید بین سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۲۰ در تروپوسفر ایران از کشورهای با مقدار انتشار SO۲ بالا در جهان برآورد گردید. برای نیل به این هدف، غلظت ستون SO۲ در تروپوسفر ایران با استفاده از دادهای سنجنده ی GOME-۲ ماهواره ی MetOp-A مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. GOME-۲ یک سنجنده مستقر بر روی ماهواره ی MetOp-A است که می تواند غلظت روزانه SO۲ را در مقیاس جهانی اندازه گیری کند. بر اساس نتایج، میانگین غلظت SO۲ تروپوسفر ایران µg/m³ ۵/۲۸ و بیش ترین و کم ترین مقدار برآورد شده به ترتیب برابر با µg/m³ ۹/۲۰۰ و µg/m³ ۷۰/۱ با انحراف معیار µg/m³ ۹/۱۵ برآورد گردید. به لحاظ مکانی نیز، استان خوزستان دارای بالاترین میانگین غلظت SO۲ در ایران است و پس از آن ایلام، بوشهر، تهران، البرز، گیلان، مازندران و جنوب کرمان قرار دارند. آنالیز حاصل از بررسی سری زمانی توزیع تروپوسفری SO۲ (۲۰۲۰ – ۲۰۰۷)، حاکی از روند کاهشی SO۲ در گستره ی تروپوسفر ایران است، به طوری که میانگین آن از µg/m³ ۳۵ در سال ۲۰۰۷ به µg/m³ ۲۶ در سال ۲۰۲۰ µg/m³ ۹ (%۲۵) کاهش یافت. نتایج بررسی پراکنش فصلی نشان داد که بیشینه و کمینه ی SO۲ به ترتیب در فصل های سرد و گرم سال رخ می دهد. از سوی دیگر ماه های اکتبر و سپتامبر (ماه های سرد سال) از بیش ترین، و ماه های ژوتن و ژولای (ماه های گرم سال) از کم ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده اند. از سوی دیگر ماه های اکتبر و سپتامبر (ماه های سرد سال) از بیش ترین، و ماه های ژوتن و ژولای (ماه های گرم سال) از کم ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده اند. غلظت بیش تر SO۲ در دوره ی سرد سال به دلیل فعال تر بودن کانون های انتشار و شرایط هواشناسی حاکم در این دوره است.

کلیدواژه ها:

گوگرد دی اکسید ، آلاینده ، سنجنده GOME-۲ ، شرایط هواشناسی ، ایران