فاطمه علیزادگان - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدعلی غلامی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، گروه مهندسی آب
سعید شیوخی سوغانلو - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

به منظور بررسی اثرگذاری پساب شهری بر غلظت عناصر پرمصرف و فلزات سنگین خاک و برخی ویژگی های ذرت، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل با تیمارهای آزمایشی شامل؛ عامل منبع آب آبیاری (پساب (W۱) و آب چاه (W۲))، و عامل روش آبیاری (زیرسطحی (S۱) و قطره ای نوار تیپ (S۲))، در طول فصل رشد ۹۹-۱۳۹۸، در لایسیمتر مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. بر پایه یافته ها، تاثیر نوع منبع آبیاری بر قابلیت هدایت الکتریکی خاک، غلظت عناصر پرمصرف خاک و انباشت فلزات سنگین در خاک تفاوت معنی دار داشت (P ≤ ۰.۰۱). به طوری که بیشترین میزان قابلیت هدایت الکتریکی خاک با مقدار ۸/۱ دسی زیمنس بر متر، در شرایط استفاده از پساب مشاهده شد. بالاترین میزان نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم به ترتیب با مقادیر ۰۸۶/۰، ۲/۲۴ و ۲/۲۲۶ میلی گرم بر کیلوگرم مربوط به منبع آب پساب بود. نتایج نشان داد که میزان انباشت فلزات سرب (۰۷/۰) و کادمیوم (۰۱۴/۰) خاک، در آبیاری با پساب نسبت به منبع آب چاه به ترتیب با ۰۵/۰ و ۰۱/۰ میلی گرم در کیلوگرم، افزایش یافت. همچنین تاثیر روش آبیاری و اثر متقابل منبع و روش آبیاری بر ویژگی های شیمیایی، غلظت عناصر پرمصرف خاک و انباشت فلزات سنگین در خاک معنی دار نبود. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و بهره وری زیست توده در آبیاری با منبع پساب به ترتیب به میزان ۶۶/۹۱۸ کیلوگرم در هکتار و ۴۵/۱ کیلوگرم در مترمکعب مشاهده شد. بهره گیری از آبیاری زیرسطحی افزایش ۶۷ درصدی عملکرد دانه و ۲۸ درصدی بهره وری زیست توده در مقایسه با روش قطره ای نوار تیپ، را در پی داشت. بر پایه یافته ها، استفاده از پساب در مقایسه با آب چاه، باعث جذب میزان بیش تری از مقادیر سرب و کادمیوم در بخش های دانه، برگ و ساقه گیاه ذرت شد در حالیکه غلظت فلزات سنگین زه آب حاصل از آبیاری تفاوت معنی داری نداشتند. به­طور کلی، استفاده بهینه از پساب برای آبیاری، با بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک، افزایش عملکرد گیاه را به همراه دارد.

آبیاری زیرسطحی, پساب, عملکرد دانه, فلزات سنگین, هدایت الکتریکی