محمد اصلانی - عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه

مفسران کانت با توجه به مکتوبات وی دربارهی «شیء فی نفسه» دو تفسیر کاملا متفاوت ارائه کردهاند. تفسیر اول «شیء فی نفسه» را مثبت تلقی کرده، آن را «موجود» میداند و «علت» پدیدار به شمار میآورد. تفسیر دوم، «شیء فی نفسه» را منفی تلقی کرده، پدیدارها را تنها موجودات ممکن می انگارد. این مقاله ضمن بررسی سخنان کانت و مفسران وی در این باره، روشن می‎سازد که این دو تفسیر با یکدیگر متناقض اند و لاجرم باید یکی از آنها را پذیرفت. سپس نشان میدهد که هر دو تفسیر با مشکلاتی مواجه اند که از عهدهی حل آنها برنمیآیند. پس از آن، مبتنی بر اصول منطقی، ناکارآمدی راهحلی را که جامع بین دو تفسیر است نشان میدهد. نتیجه این که: نظریهی معرفت کانت اساسا حاوی تناقضی است که بیانگر عدم صحت ساختاری و محتوایی آن است.

۱- کانت, ۲- نظریهی معرفت, ۳- شیء فی نفسه, ۴- پدیدار, ۵-«عین» مستقل از ذهن, ۶- «عین» وابسته به ذهن