Sartre Varoluşçuluğundaki Ateizmin Hikmet-i Müteâliye

Akletme yetisine sahip bir varlık olarak insan, varlığın hakikatini keşfetmek için her zaman çaba sarf etmiştir. Onun cevap aradığı en temel sorulardan biri de varlığın kaynağını ve nasıl oluştuğunu bilmektir. Bu bağlamda ilâhî din ve peygamberler, tevhid ilkelerini, bu sorunun cevabının izinde/ışığında açıklamışlardır. Zorunlu Varlık’ı kabul etmek tüm ilâhî dinlerin ve (ilâhî) filozofların ortak ilkesidir. Ancak bazı düşünürler Zorunlu Varlık’ı daima paradoksal bulmuşlardır. Nitekim onlara göre Allah’ın varlığı ispatlanamaz. Söz konusu ateist düşünürlerden biri de Jean-Paul Sartre’dır. O, en önemli eseri olan Varlık ve Hiçlik’te, Zorunlu Varlık’ın (Vâcibu’l-Vücûd) reddi konusunda iki temel delil öne sürmüştür. Gerçekte Descartes ve Leibniz’in, Zorunlu Varlık hakkındaki delillerine bir eleştiriden ibaret olan bu iki delilden birincisi, Zorunlu Varlık’ın paradoksal olduğunu ispatlamakta; diğeri ise [onun] mantıksal zorunluluğunu reddetmektedir. Aynı zamanda o, başkası-için-varlık [mevcudun li-gayrih] olması unvanıyla Allah’ın varlığını, insanın özgürlüğünün tahakkukuna bir engel görmektedir. Sartre, özgürlüğü insanın varoluşuna matuf kılmakta ve onun her türlü kayıttan ve şarttan bağımsız olduğuna inanmaktadır. Bu sebeple o, bu doğal özgürlüğe engel olabilecek hiçbir şeyin var olamayacağını savunur. Ona göre insan kendi özgürlüğünden ve sorumluluğundan kaçmak için tanrı kavramını türetmiştir. Bu makale, söz konusu delilleri, Zorunlu Varlık’ın (Vâcibu’l-Vücûd), kendisinde önemli bir role sahip olduğu Hikmet-i Müteâliye’nin temellerine göre açıklamış ve eleştirmiştir.   Abstract As a being with the power of reason, man has always sought to discover the truth of existence. One of the main questions that he has sought to answer was to find the origin of the universe and how it came into being. In the meantime, following the answer to this question, the divine religions and the prophets have explained the principles of monotheism. Acceptance of "necessary being" is a common principle of all divine religions and divine philosophers; However, some thinkers always consider the "necessary being" to be paradoxical. In their opinion, the existence of God cannot be proven. One of these atheist thinkers is Jean-Paul Sartre, who in his most important philosophical work as Existence and Non-Existence, mentions two main reasons for rejecting the "necessary being". These two reasons, which are in fact criticisms of Descartes and Leibniz's views on the "necessary being", are one that seeks to prove the contradiction of the "necessary being" and the other rejects the logical necessity of the "necessary being". He also sees the existence of God as another being who hinders the realization of human freedom. Sartre restores freedom to man and considers man free from any restraint, and therefore in his view, anything that prevents the realization of this inherent freedom cannot exist and man has created the concept of God to escape this freedom and responsibility. By explaining these reasons, this research intends to criticize them with the principles of transcendent divine wisdom in which the "necessary being" has a fundamental role.

کلیدواژه ها:

Ateizm ، ateist egzistansiyalizm (varoluşçuluk) ، Sartre ، Hikmet-i Müteâliye ، Descartes ، Leibniz