شگردهای «قصر» و «حصر» در قصاید خاقانی شروانی

یکی از انواع اصلی مطالعات ادبیات فارسی، فنون ادبی است. که به چند دسته از جمله: بدیع، بیان، معانی، عروض وقافیه و انواع شعر جای می گیرد. در این پژوهش مبحث مورد نظر در رابطه با علم معانی است. علم معانی، علمی استکه؛موضوع اصلی آن، در رابطه با فصاحت و بلاغت است و در کنار فصاحت و بلاغت یک متن، به رعایت حال مخاطب،مقام، موقعیت و جایگاه سخن نیز توجه ویژه ای دارد. و یکی از مسائل مهم در قسمت فنون ادبی و ایضا ادبیات است.معانی در ادبیات به زیر شاخه های متعددی تقسیم بندی می شود که چند نمونه ی آن اعم از: ایجاز، اطناب، احوال مسند و بحث حصر و قصر است. مطلب اصلی در این پژوهش عنوانحصر و قصر است. حصردر لغت به معنای محاصره کردن و قصر در لغت به معنای کوتاه بودن است و در اصطلاح زبان و ادبیات فارسی آن است که یک ویژگی یایک صفتی را به چیزی یا به کسی، آن چنان نسبت دهیم که از او خارج نباشد و تنها آن ویژگی یا صفت مختص آنشخص یا چیز باشد و مربوط به افراد یا اشیاء دیگری نباشد. در پژوهش حاضر برآنیم تا علاوه بر توجه به علم معانی وبیان تعریفی دقیق از آن به بحث قصر و حصر و انواع آن و یافتن این صنعت در قصاید خاقانی شروانی بپردازیم؛ ودریابیم که این شاعر تا چه حد و چگونه از این صنعت بهره برده؛ و بسامد این صنعت در شعرش به چه میزاناست.برای این مهم از روش تحلیل محتوای اشعار بهره برده شده است

کلیدواژه ها:

معانی ، حصر ، قصر ، خاقانی.