مکانهای اسطورهای در قصه های عامیانه ایرانی

بینش اسطورهای، نوعی جهانبینی است که همواره جایگاه خود را در تفکر ونگرش انسان حفظ کرده است. خرد اسطوره ای با تقسیم پدیده های جهان بهمقدس و غیرمقدس تمایز خود را نشان می دهد . مکان از مقولاتی است که دراندیشه اسطورهای ماهیت ویژهای دارد و با برداشت مادی بشر امروزی متفاوتاست. مکان اسطورهای، منطقهای است که به سبب تقدس یافتن، با محیط کیهانیاطرافش تفاوت پیدا میکند. این تقدس خواه به شکل کهن الگو باشد، مثل کوه یاچشمه، و یا به سبب وقوع امری فرامادی و ارتباط با امری ماورائی حاصل شدهباشد، نیرویی ویژه دارد و بر شخصیتها و قهرمانانی که در آن واقع شوند ، تاثیرمی گذارد. قصه ها به عنوان یکی از گونه های کهن ادب شفاهی حاوی بینش و تفکرانسان های پیشین هستند. یکی از این مضامین اسطورهای که در قصه ها بازتابپیدا کرده است، مقوله مکان است؛ مکان هایی که هرچند در فضای فیزیکی جایدارند، اما به سبب دارا بودن کیفیات فرامادی در ز مر ه امور اسطوره ای به شمارمی روند. اکثر شخصیتهای قصه ها با عبور از مکان اسطوره ای، دچار دگردیسیروحی میشوند و سرنوشت و عملکردشان دگرگونه می شود . در این مقاله تلاششده است تا با استفاده از نظریات اسطوره شناسانی چون میرچا الیاده و ارنستکاسیرر، چند مجموعه قصه عامیانه ایرانی واکاوی شوند. در این راستا ، مکان هاییچون کوه ، دریا ، چشمه ، رود، باغ و چاه مورد تحلیل قرار گرفتند و کیفیتاسطوره ای آنها تبیین شد. شیوه پژوهش در این مقاله، توصیفی تحلیلی است.

کلیدواژه ها:

اسطوره ، قصه عامیانه ، کوه ، چشمه ، باغ ، چاه