مهناز جوکار - استادیار روانشناسی گروه روانشناسی عمومی دانشگاه خلیج فارس
فاطمه جمشیدی - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه خلیج فارس

سندروم خستگی مزمن (CFS) خستگی مداوم فیزیکی و شناختی است که بیش از شش ماه تجربه میشود. علائم شناختی CFS یک اختلال شناختی خفیف است که افراد مبتلا، آن را تحت عنوان »مه مغزی« تعریف میکنند. این اختلال شناختی خفیف، به طور کامل شناخته نشده است اما معمولا علائم شناختی زیر را به همراه دارد: تفکر آهسته، مشکل در توجه متمرکز، گیجی، عدم تمرکز، فراموشی یا گیجی در فرآیندهای تفکر. در مورد دلایل »مه مغزی« و اختلال شناختی خفیف، بررسیهایی صورت گرفته است. علاوه بر دلایل زیستی در سطح عملکردی و ساختاری مغز، آزمونهای عصبی شناختی نشان میدهد که در CFS نقص در سرعت و کارآیی پردازش اطلاعات، توجه، تمرکز و حافظه کاری وجود دارد. پژوهشهای بسیاری به بررسی مداخلات موثر در بهبود علائم شناختی CFS و مه مغزی صورت گرفته است که بخش قابل توجهی از این پژوهشها به بررسی درمانهای زیستی پرداخته و پژوهشهای اندکی در زمینه مداخلات روانشناختی انجام شده است. در دوسال گذشته و در شرایط همه گیریCOVID-۱۹ ، پیشبینی میشود که با پاندمی خستگی روانی مزمن، به عنوان یکی از عوارض شناختی و بلندمدت این بیماری روبرو هستیم. با توجه به شیوع روزافزون این اختلال و نظر به اینکه گاهی این اختلال خفیف بوده و امکان استفاده از درمانهای زیستی وجود ندارد، ما در این مطالعه به بررسی مداخلات روانشناختی موثر در کاهش علائم شناختی CFS یا همان مه مغزی پرداخته ایم. روش پژوهش در این مطالعه مرور نظاممند بوده و چهار مقاله انگلیسی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این بررسی میتواند در فضاهای بالینی و در ارتباط با مراجعان مبتلا به CFS به کار گرفته شود. به نظر میرسد که پژوهشهای بیشتری در زمینه درمانهای شناختی، رفتاری و روانی-اجتماعی برای این اختلال مورد نیاز است.

سندروم خستگی مزمن، مه مغزی، درمانهای روانشناختی، اختلال شناختی خفیف