بررسی دو خوانش احیاگرایانه در جهان اسلام: احیاءگری معرفت محور و احیاءگری هویت جویانه

سنت و مدرنیته و به تعبیر خاص تر دین و تجدد کلان مساله ما است که در مقام نظرورزی در قالب جریان های روشنفکری و سنت اندیش و در مقام میدان و عمل در قالب جریان های احیاءگرایانه نمود یافته است. بیداری اسلامی و جریان احیاءگری نشان از نوعی خودآگاهی از وضع نامطلوب و تلاش برای اصلاح وضع موجود دارد.اما خاستگاه این جریان لزوما معرفت محور نیست لذا در مقام عمل ما با جریان های مختلفی مواجه هستیم که ادعای احیاء دارند. توجه به تمایز بین این جریان ها تاثیر فراوانی بر آسیب شناسی آنها دارد.این مقاله در صدد است که بین دو نوع احیاء گری ( احیاءگری هویت جویانه و احیاء گری معرفت محور) تمایز نهاده و به این نکته توجه دهد که یکی از علل اصلی عدم موفقیت جریان های احیاگرایانه در جهان اسلام ، غلبه احیاء گری روانی- هویتی بر احیاءگری معرفتی است. در جهان اسلام تعداد جریان هایی که مصداق احیاءگری معرفت محور هستند در اقلیت بوده و تا مادامی که این اندیشه در اقلیت و حاشیه بماند، امید چندانی به احیاء عملی در جهان اسلام نمی توان داشت.در متن مقاله ضمن اشاره به مساله نسبت جریان های احیاءگرایانه با هویت و مساله انحطاط ، سعی شده است که مولفه ها و ویژگی های احیاءگری هویت گرایانه تبیین شود.

کلیدواژه ها:

احیاگری دینی ، جهان اسلام ، جنبش های اسلامی ، سنت و مدرنیته