سعید سام دلیری - دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی ، واحد نجف آباد ،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
محمود جلالی - دانشیار مدعو گروه حقوق خصوصی واحد نجف آباد دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد ایران دانشیار حقوق بین الملل دانشگاه اصفهان
احمد محمدی - استادیار گروه حقوق خصوصی واحد نجف آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

به علل مختلف از جمله اطاله دادرسی، هزینه بردار بودن و رضایی بودن ، شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات تجاری بین المللی، امروزه به طور عمده تر در حقوق تجارت بین الملل مورد نظر می باشد. در این راستا، هم اسناد سخت بین المللی هم چون کنوانسیون شناسایی و اجرای احکام داوری خارجی و هم اسناد نرم بین المللی هم چون کردارنامه داوران تجاری مورد پذیرش قرار گرفته است . این شیوه ها که عمدتا مبتنی بر تراضی طرفین بوده و درعین حال، نتیجه کار در غالب آن ها الزام آور است . میانجیگری، سازش، مصالحه، مذاکره، رسیدگی کوتاه، ارزیابی بیطرفانه یا شبه کارشناسی از مهم ترین این شیوه هاست. کم هزینه بودن، سریع بودن، محرمانه بودن، انعطاف پذیری، راه گشا و موثر بودن، آینده نگر بودن، اقتصادی و محترمانه بودن، دقیق و کارساز بودن، غیر خصمانه بودن، ساده و غیررسمی بودن، رسیدگی موضوع از جانب متخصص و غیره از عمده ترین مزایای شیوه های مزبور است. الزام آور نبودن تصمیم حاصل از شیوه های مذکور و عدم قابلیت ارجاع برخی دعاوی به شیوههای جایگزین نیز از نقاط ضعف آن محسوب می شود. در حقوق ایران علیرغم سابقه دیرینه شیوه های جایگزین و وجود مقرراتی راجع به سازش و مصالحه، رجوع به این شیوه ها مورد استقبال اصحاب دعوا قرار نگرفته است. ارجاع اختلاف به شیوه های مذکور گاه در قالب قرارداد مستقل و گاه به صورت شرط ضمن عقد اصلی انجام می پذیرد. شروط ارجاع ممکن است حاوی رجوع اختیاری اختلاف به این روش ها باشد یا رجوع اجباری.

داوری, میانجی گری, سازش, داور پذیری, حل وفصل اختلافات, شیوههای جایگزین, «ای. دی. آر»