بیهق و بیهقی در تعاملات فرهنگی خراسان بزرگ

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 194

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

BAYHAGI12_091

تاریخ نمایه سازی: 20 آبان 1401

چکیده مقاله:

خطه بیهق یا سبزوار کنونی تا فرومد و بسطام و خرقان را غربیترین حد خراسان میتوان خواند. از دیگر سو هرات و در منظری گسترده تر سراسر افغانستان کنونی به شمول غزنه یا غزنین را حد شرقی بلاد خراسان خواندهاند. هجرت ابوالفضل بیهقی از بیهق به غزنه سفری در گستره خراسان بزرگ تاریخی در مقام خاستگاه زبان فارسی بود . در این مقال به اختصار به برخی تبادلات و تعاملات فرهنگی درون این قلمرو در قالب مهاجرت حاملان فرهنگ و فرزانگی از نقطه ای به نقطه دیگر در قلمرو خراسان تاریخی و فرهنگی می پردازیم؛ مهاجرتها و تعاملاتی که خطه پر افتخار بیهق و تاریخ نگار نامدار این خطه بیهقی نقشی محوری در آن داشت . خوشنویس نامدار، محی الدین نیشابوری فقیه و مدرس نظامیه های نیشابور و هرات، کاتبی ترشیزی و شمس طبسی از کوچندگان مشهد و نیشابور و ترشیز (کاشمر) و طبس و سکنی گزینان در هرات بودند . نورالدین عبدالرحمن جامی نیز از جام به هرات رفت، هاتفی خرجردی دیگر جامی باشنده هرات و مدفون در آن شهر بود. سفر مولانا جلال الدین محمد بلخی به نیشابور و دیدار با عطار در این شهر در مسیر مهاجرت به آسیای صغیر، سفر سنایی غزنوی به نیشابور و بازگشت به زادگاه خود غزنه از دیگر مهاجرتها و تبادلات فرهنگی در خراسان بزرگ می توان برشمرد. در این میان، بیهق نقشی بی بدیل در این مهاجرتهای درون خراسانی و تعاملات فرهنگی داشت. از بیهق یا سبزوار نامهای آشنای بسیاری همچون ملا حسین واعظ کاشفی بیهقی سبزواری و فرزندش فخرالدین علی (صفی) سبزواری، هلالی جغتایی، امیرشاهی سبزواری و دائمی سبزواری را می توان در شمار ادیبانی یاد کرد که از این شهر یا توابع آن در غرب خراسان به هرات در شرق خراسان رفتند. در عرصه مهاجرت ها و مبادلات فرهنگی در گستره خراسان بزرگ سرانجام به خواجه ابوالفضل محمد بن حسینبیهقی می توان اشاره کرد که از بیهق به غزنه رفت و تاریخ نامدار خود را در آن شهر نگاشت.

نویسندگان

محسن مدیرشانه چی

عضو هیات علمی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ