پاسخی زیرکانه به شبه های مقدر در تاریخ بیهقی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 83

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

BAYHAGI12_026

تاریخ نمایه سازی: 20 آبان 1401

چکیده مقاله:

بیهقی در آغاز مجلد ششم از تاریخ خود، در مبحثی تقریبامفصل، امیران غزنوی را از پادشاهان بلندآوازهای چون اسکندر یونانی و اردشیر بابکان برتر میداند و به نقد این دو پادشاه بزرگ می پردازد. او زیرکانه برای پسند افکار عمومی و مخاطبان خود، شبه های مقدر مطرح میکند مبنی بر این که اصل دولت غزنویان از کودکی خامل ذکر به بار آمده است.بیهقی با استناد به آیات قرآن، این شبهه و طعن مقدر را پاسخ میدهد و در خطبه ای متصل به این مبحث، پادشاهان را با پیامبران مقایسه میکند تا گام به گام مشروعیت و مقبولیت خاندان غزنوی را به مخاطبان خود بنمایاند. در حکایت دلسوزی سبکتگین بر آهو و بچه اش، بلافاصله داستان ترحم موسی (ع) با بره گوسفند را ذکر می کند. این تشابه و دفاع از سبکتگین، در مجمع الانساب شبانکاره ای نیز آمده است که سبکتگین، ضمن اندرز به فرزندش محمود، حکایتی ازکودکی خود ذکر می کند که مانند حکایت بت شکستن حضرت ابراهیم است. در این پژوهش، نویسنده با روش تحلیلی و نمونه ای، بیان میکند که بیهقی چگونه میکوشد تا کهتری غزنویان را در باور مخاطبان کمرنگ کند و این خاندان را سایهپیامبران در زمین معرفی کند.

نویسندگان

صبا جلیلی جشن آبادی

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور: