مرزهای اقتدار و بی مرزی فرهنگ در روزگار بیهقی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 128

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

BAYHAGI12_001

تاریخ نمایه سازی: 20 آبان 1401

چکیده مقاله:

در روزگاری که خواجه ابوالفضل بیهقی میزیست، در گستره جغرافیای فرهنگ و تمدن مشترک، مرزهای سیاسی بازدارنده وجود نداشت. مردمان هم فرهنگ و همزبان در هر کجایی که میخواستند و میتوانستندفر و فرهیختگی خود را بنمایانند، کوچ میکردند، روادید (ویزا)شان زبان و فرهنگ مشترک بود. ابوالفضل بیهقی با دود چراغ و خون جگر توانا و دانا میشود و به غزنه میرود چنان بر مسند دبیری تکیه میزند که تاریخ در برابر خامه فخیماش تمکین میکند و در سپهر خراسان بزرگ چنان میدرخشد که راز و رمز »خورآید« را درخرد نقاد خواجه خواجه گان ابوالفضل بیهقی میتوان دید. اینک که خراسان بزرگ با مرزهایسیاسی، ناسیونالسم،ی تقابل منافع ملی و هویتهای متمایز پارهپاره شده است، هرگز نمیتوان چون خواجه بهاءالدین از بلخ بامی با آهنگ من الله الی الله لاحول و لاقوه الا بالله بیمرزی را درنوردید و در قونیه رحل اقامت افکند و نه چون خواجه ابوالفضل و حکیم ابوالقاسم فردوسی میتوان از بیهق و توس رخت سفر بست و با خامه تاریخ نگار و شاهنامه آفرین در غزنه زیست و بر صدر نشست و داد سخن داد و نه »آرزو« میتواند با نوشتن ۶۲ کتاب به زبان شیرین فارسی در توس نفسی بهراحتی بکشد و دلهره ویزا و اقامت نداشته باشد. اگر فردوسی از ستم سلطان محمود مجبور به ترک غزنه میشود »آرزو« و آرزوها به دلیل نداشتن روادید و نبود صدر و ذیلی برای نشستن، مجبور میشوند با تکرار »فارسی را پاس بداریم!«، حافظ وار بمویند: »ما آزموده ایم در این شهر بخت خویش« و به مغربزمین پناه ببرند. میکوشم در این نبشته به پرسش و پرسشهایی پاسخ دهم که نشان میدهد مرز سیاسی و ناسیونالیسم بازدارنده همگرایی و همکاری فرهنگی همزبانانی است که در کشورهای دیگر زندگی میکنند. آیا با فشرده شدن مرزها در دهکده جهانی میتوان از ضخامت عوامل بازدارنده، اندکی کاست؟ بالاخره، راهبرد و راهکارهایی که بتوان در چارچوب هویتهای ملی از هویت فرهنگ مشترک حراست کرد، چیست؟

کلیدواژه ها:

بیهقی ، خراسان بزرگ ، فرهنگ ، تمدن ، ناسیونالیسم و فشرده شدن مرزها.

نویسندگان

عبدالغفور آرزو

وزارت امور خارجه- افغانستان شاعروپژوهشگرارشدورییسی پیشین دفترآرشیووزارع امورخارجه افغانستان