طوبی عابدی - Environmental Research Institute, Academic Center for Educatuion, Cultute and Research, Rasht, Iran
رویا عابدی - University of Tabriz
بهزاد بخشنده - General Department of Natural Resources and Watershed Management of Gilan Province

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تراکم توده عاملی تعیین کننده در توسعه یک توده جنگلی است. توده­ های متراکم تحت رقابت شدید بوده و به دلیل محدودیت در دسترسی به منابع برای رویش به خوبی توسعه نمی­ یابند و در برابر وقایعی مانند حمله حشرات، آتش ­سوزی و خشکسالی بسیار آسیب ­پذیر هستند. در مقابل، توده ­های کم تراکم نیز از منابع موجود در رویشگاه بهره درست و کافی را نمی برند و بازده سرمایه کاهش می­ یابد. بنابراین تراکم بهینه بر استفاده بهینه از منابع موجود در رویشگاه و حفظ سلامت و رویش در توده موثر است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تراکم بهینه در صنوبرکاری (Populus deltoides) در استان گیلان با پراکنش جغرافیایی از شرق تا غرب و سواحل استان انجام شد. مواد و روش­ ها: در هر توده، قطعه نمونه ای­ به مساحت یک هکتار (۱۰۰ × ۱۰۰ متر) برداشت شد که در آنها قطر و ارتفاع تمامی درختان اندازه گیری و تعداد در هکتار مشخص شد. به­منظور تعیین تراکم بهینه از شاخص­ تراکم  Reineke (SDI: Stand Density Index) استفاده شد. یافته ­ها:  نتایج نشان داد که تراکم موجود در مناطق لنگرود (توده ۲۲ ساله با فاصله کاشت ۵×۵ متر)، سیاهکل (توده ۲۹ ساله با فاصله کاشت ۳×۵ متر)، شفت (توده ۳۸ ساله با فاصله کاشت ۳×۳ متر) و تالش (توده ۳۷ ساله با فاصله کاشت ۵/۳×۵ متر) به ­ترتیب برابر با ۱۲۹، ۲۱۶، ۳۲۵ و ۱۹۰ پایه در هکتار بود و مقدار تراکم بهینه در این مناطق نیز به ­ترتیب ۱۸۸، ۲۵۹، ۳۷۹ و ۳۳۷ پایه در هکتار به دست آمد که بدون اختلاف معنی­ داری (به جز تالش) بیشتر از تراکم موجود بود. منحنی­ های تراکم موجود نسبت به تراکم بهینه به تفکیک طبقات قطری نیز نشان داد که توده­ ها در طبقات قطری پایین از تراکم مناسبی برخوردارند، به­ طوری که نمودار تراکم موجود و تراکم بهینه بسیار نزدیک به هم و در برخی طبقات قطری منطبق بودند. طبقه قطری ۲۵ سانتیمتر در تمامی مناطق به ­عنوان تلاقی بین دو منحنی مشاهده شد. اما بین تراکم بهینه و تراکم موجود در طبقات قطری بالاتر اختلاف بیشتری وجود داشت. نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه راهنمایی مناسب به منظور مقایسه بین شرایط موجود و ایده ­آل مطابق با شرایط رویشی گونه در رویشگاه، ارزیابی و تصمیم ­گیری در مدیریت درست تراکم درختان در توده ها خواهد بود.  

Even-aged forest, Forest management, Maximum Stand Density Index (SDImax), Poplar, Pure plantation, Stand Density Index (SDI), توده خالص, شاخص تراکم توده, شاخص حداکثر تراکم بهینه, صنوبر, مدیریت جنگل