فاطمه دهقان فاروجی - مربی، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران
علی بیت اللهی - استادیار، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران

محور جاده­ای هراز یکی از مهم ترین و پر ترددترین مسیرهای حمل و نقل جاده ای کشور در استان مازندران است. ویژگی­های زمین شناسی این مسیر بسیار متنوع بوده و مستعد وقوع انواع مخاطراتی است که با ویژگی­های زمین­شناسی ارتباط مستقیم دارد. توجه به این ویژگی­ها یکی از مهمترین مطالعات در احداث، نگهداری و ترمیم سامانه­ها­ی حمل و نقل است. مطالعات انجام یافته در جاده هراز از دیدگاه­های مختلف و با تاکید بر مخاطرات طبیعی مسیر انجام یافته است و در اغلب آنها، بررسی دقیق ویژگی­های زمین شناسی مسیر کمتر مورد توجه بوده و به صورت خیلی خلاصه و با تاکید بر گروهی از مطالعات دیگر انجام یافته است. با توجه به ضرورت و اهمیت ویژگی­های زمین­شناسی مسیر و نقش بسیار مهم آن در وقوع مخاطرات طبیعی، در این پژوهش زمین­شناسی مسیر با تاکید بر مخاطرات که از آن متاثر است، در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول با پیمایش مسیر بر روی نقشه­های زمین­شناسی در محیط نرم­ افزاری GIS، ویژگی­های مسیر توصیف گردید و در مرحله دوم بازدیدهای میدانی در نقاط خاص زمین شناسی انجام یافت. سنگ آهک، مارن، ماسه سنگ، و شیل و رسوبات رودخانه­ای بخش اعظمی از رخنمون­های حاشیه جاده را می­سازند و علاوه بر آن سنگ­های آذرین و آذرآواری که اغلب مربوط به سنگ­های ولکانیک ائوسن و ژوراسیک است، ناپیوستگی­هایی را با لایه­های رسوبی ایجاد نموده که با وجود درزه و شکستگی­های فراوان، می­توانند خطر لغزش و ریزش را در محور تشدید نمایند. به طوری که در جمع بندی مطالعات انجام یافته یک نقطه با خطر زمین لغزش کم، ۲۳ نقطه دارای خطر متوسط، و ۳۰ نقطه با خطر بالا شناسایی شدند. با استفاده از داده­های موجود آماری و داده­های حاصل از مشاهدات میدانی و پردازش آنها در محیط نرم­افزاری، از نقطه نظر مخاطرات تهدید­کننده مسیر، ۲۷۵ نقطه از مسیر در شش پهنه پرخطر مورد بررسی قرارگرفت.

استان مازندران, شناسایی, مخاطرات, محور هراز