تعیین بهترین مدل های برآورد نفوذ در کاربری های مختلف اراضی (مطالعه موردی:حوزه آبخیز تیلن رود)

خاک های مختلف به دلیل تنوع در خصوصیات، رفتار نفوذپذیری متفاوتی را از خود نشان می دهند. نفوذپذیری از جمله مهم ترین متغیرهای فیزیکی خاک ها و داده های بنیادی در کلیه مدل های بارش و رواناب به منظور تعیین تلفات آب در سطح حوزه های آبخیز می باشد. اما اندازه گیری آن بسیار وقت گیر و پرهزینه است از اینرو، برآورد مقادیر نفوذپذیری خاک ها توسط مدل های مختلف همواره از دغدغه های پژوهشگران بوده است. بدین منظور از مدل های مختلف برای برآورد مقدار نفوذ استفاده می شود که هر مدل در شرایط خاص، برازش مناسبی را با داده های تجربی از خود نشان می دهد. در این تحقیق ابتدا با استفاده از استوانه مضاعف در کاربری های مختلف اقدام به اندازه گیری نفوذ شد. و در مرحله بعد، مدل های نفوذ سازمان حفاظت خاک آمریکا، فیلیپ، کوستیاکوف، گرین آمپت و هورتون با استفاده از شاخص تبیین (۲R)، معیار ناش- ساتکلیف(NSE)، و میانگین خطا(ME) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در کاربری کشاورزی رها شده مدل گرین-آمپت(با میانگین۹۱/۰=۲R،۷۳/۱۴=ME،۸۹/۰=NSE) و پس از آن مدل کوستیاکوف(با میانگین۹۶/۰=۲R،۹۴/۱۴=ME ،۸۷/۰=NSE) با فاصله کمی در رتبه دوم به عنوان بهترین مدلها، در کاربری مرتعی مدل گرین-آمپت بالاترین رتبه را از نظر عملکرد به خود اختصاص داده(با میانگین ۹۳/۰=۲R،۰۱/۳=ME،۹۲/۰=NSE) و پس از آن، مدل هورتون(با میانگین۹۴/۰=۲R، ۸۴/۳=ME،۸۷/۰=NSE) قرار داشته است و در نهایت در کاربری جنگلی مدل کوستیاکوف به عنوان مناسبترین مدل از نظر عملکرد و کارایی شناخته شده(با میانگین ۹۸/۰=۲R و ۲۵/۱۵=ME و ۸۶/۰=NSE) و پس از آن سپس مدل SCS(با میانگین ۹۷/۰=۲R و ۳/۱۹=ME و ۷۹/۰=NSE). قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی ، خاک ، استوانه های مضاعف ، نفوذپذیری ، مدلهای نفوذ ، حوزه آبخیز تیلن رود