وضعیت شناسی روشی مقیاس های روان شناسی اخلاق در ایران: مرور نظام مند

هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت مفهوم شناختی و روان سنجی مقیاس های حوزه اخلاق در پژوهش های ایرانی بازه زمانی ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۹ بود. روش پژوهش، بررسی مروری نظام مند مقیاس ها بر اساس مدل «کازمین» بود که در سه شاخص روایی، اعتبار، و پاسخگویی در قالب ارزیابی ۹ پارامتر روایی محتوا، همسانی درونی، مقایسه نسبی، خطای اندازه گیری، روایی ساختاری، آزمون فرضیه ها، روایی بین فرهنگی، روایی ملاکی، و پاسخگویی بوده است. داده های پژوهش در طی شش گام شناسایی و ۹۲ مقیاس انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان داد که از کل مقیاس ها (درون فردی، ۳۷ مقیاس؛ میان فردی، ۲۶ مقیاس؛ و اجتماعی-سازمانی، ۲۹ مقیاس) تنها پارامتر همسانی درونی در شاخص اعتبار توانسته در بیش از ۷۰ درصد موارد رعایت شده، و نتایج آن مثبت باشد. پس از آن، مفهوم شناسی، روایی محتوا، و آزمون فرضیه ها در ۵۰ درصد مقیاس ها مورد توجه قرار گرفته، و نتایج آن مثبت بوده است. دیگر پارامترها در اکثر گزارش ها محاسبه نشده، یا اطلاعات آن در اختیار نبوده، یا بررسی آن ها موضوعیت نداشته است. در پژوهش حاضر، هیچ مقیاس «مطلوب» که تمام پارامترهای موضوعیت دار کازمین را مورد توجه قرار داده باشد، شناسایی نشد؛ تنها ۵ درصد مقیاس ها «قابل قبول» بوده، ۴۰ درصد آن ها «نیازمند تکمیل»، ۳۰ درصد «نیازمند به بررسی مجدد»، و ۲۵ درصد آن ها «نیازمند ارائه اطلاعات تفصیلی» می باشند. بنابراین اگر درصد مقیاس های نیازمند به تکمیل به مقیاس های قابل قبول اضافه شود، می توان ادعا کرد که ۴۵ درصد مقیاس های ایرانی حوزه اخلاق، قابلیت استفاده را داشته؛ و مابقی نیازمند بازبینی یا ارائه اطلاعات تفصیلی جهت ارزیابی و قضاوت هستند.

کلیدواژه ها:

روان شناسی اخلاق ، مقیاس اخلاق ، مفاهیم اخلاقی ، روایی ، اعتبار ، کازمین ، بررسی مروری