میرقاسم بنی هاشمی - استادیار پژوهشکده مطالعات راهبردی

هدف اصلی این مقاله ارزیابی نتایج و یافته های ۱۱ پروژه تحقیقاتی است که با عنوان مشترک «مساله شناسی پیشرفت و امنیت استان» انجام شده است. این پروژه ها در فاصله سال های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در ۱۱ استان انجام یافته است. به لحاظ روش شناسی، تمام این مطالعات از روش مصاحبه عمیق، ماتریس تاثیر متقابل و بررسی اسناد مانند سند آمایش سرزمین استان بهره گرفته است و روش تجزیه و تحلیل آنها مبتنی بر راهبرد پژوهش کیفی تحلیل ساختاری بوده، است. در این مقاله، جهت بررسی یافته های این تحقیقات از روش تحلیل کیفی فراترکیب استفاده شده است و نتیجه این ارزیابی بیانگر این است که به صورت میانگین استانها هرکدام دارای ۷۴ مساله اصلی بودهاند و از این تعداد، هر مطالعه ۱۰ مساله اصلی را به عنوان تاثیرگذارترین عوامل معرفی کرده اند. نگاهی مقایسه ای به این ۱۰ مساله نخست استان ها، بیانگر این است که نزدیک به ۶۳ درصد مسائل نخست استان ها مشترک هستند که در این میان، مساله ناکارآمدی نظام مدیریت استان، چالش مشترک بیش از ۹۰ درصد استان ها است و پس از این موضوع، فساد و تخلفات چالش مهم دوم است. مهمترین استنباط مفهومی و نظری نوشته حاضر از یافته های پروژه های تحقیقاتی این است که مهمترین عامل چالش ها، تهدیدات و آسیب های ۱۱ استان که جمعیت نمونه قابل قبولی از کل کشور هستند، مرتبط به عقب ماندگی ساختار و کارکرد نظام حکمرانی محلی و منطقه ای در کشور است که خود تحت تاثیر چند مولفه؛ ۱) ساختار شدید متمرکز نظام اداری کشور و فقدان اختیارات کافی مدیریت استان؛ ۲) عدم یکپارچگی نظام مدیریتی استانها؛ و ۳) نظام اجرایی و مدیریتی بدون چشم انداز راهبردی و خارج از سند آمایش سرزمین منطقه ای است.

مساله شناسی استان، فراترکیب، ساختار نظام مدیریتی، ۱۰ مساله نخست