سیدمهدی ناظیم قره باغ - دکترای فلسفه، دانشگاه اصفهان
هادی محمودی - دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی

از وجوه اهمیت متن تاریخ بیهقی ورود به ساحت اندیشه سیاسی است بیهقی تلاش دارد تا مشکلات سیاسی را براساس آن چه از اصول سیاست فهمیده است. توضیح دهد. از نظر بیهقی، هرچند اقبال به یک طرح سیاسی یا رهبر سیایس و اعراض از آن، در کنه خود فاقد علت غایی و صرفا وابسته به تقدیر است اما هر زمان که عرصه ای برای یک سیاست و رجل سیاسی جهت فرمانروایی باز می شود، این نحوه اجرایی کردن سیاست، نقشی کلیدی در افول یاافزایش قدرت سیاسی ایفا می کند. طرح سیاست مورد نظر بیهقی، یعنی سیاست سلطانی، بر تفکیک جایگاه های سیاسی همچون، سلطان، وزیر، دبیر و وزیر دیوان استوار است. به نظر بیهقی اگر این طرح بر طبق قواعد خود پیش رود، سبب اصلاح امور و بسط عدل و صیانت از نوامیس می گردد. از نظر بیهقی، سنت دبیری - وزیری، عقلانتی حاکم بر سیاست است و سلطان باید در تعامل با این سنت باشد و اگر قدرت مطلقه خود را ملاک قرار دهد و از سنت دبیری - وزیر فراتر برود، سیاست به کژراهه می کشد. در طرح سیاسی سلطانی، سلطان مسئول ترین فرد است و اگر او از طرح سیاسی خطی کند، چنان که مسعود کرد سیاست به تدریج دچار فروپاشی می شود و قدرت هم به کار نخواهند آمد.

سیاست سلطانی، بحران سیاسی، اندیشه سیاسی، سنت دبیری، تاریخ بیهقی