ترکان و ترکستان به روایت بیهقی

متاسفانه در قرون اخیر چند عنوان ترکستان و توران و ماورالنهردر هم آمیخته و مرزبندی درست و تاریخی آن ها در اذهان و نوشته ها و اظهارات اغلبی از مردم مخدوش شده است. ماورالنهر یا ورارود شامل تمام سرزمین و ولایات و شهرهای ورای رود جیحون، اعم از ولایات و شهرهای ایرانی چون بخارا و سمرقند و سند و چاچ و فرغانه و اسپیجاب بوده هم سرزمینهای ترک نشین غیر ایرانی چون اوزگند و بلاساغون و طراز و هفت آب و کاشغر و ختن، اما عنوان ترکستان (که روس ها عامدانه و از سر غرض سیاسی ان را به همه ماورالنهر و حتی بخش هایی از خراسان که ان ها متصرف شده اند. (مثل شهرهای مرو و باورد و میهنه و نسا و... در ترکمنستان کنونی) اطلاق کرده آند، یک دروغ و تزویر تاریخی است کما این ابوالفضل بیهقی در کتاب گرانسنگ خود کاملا نام شهرها و ولایات جزء ایران و حوزه تمدنی آن را با موطن ترکان، اعم از خلخ اویغور تفکیک کرده و بادو عنوان ماورالنهر و ترکستان از ان ها نام برده است. تامل بر روی همین نام گذاری جغرافیایی نیز معرفی طوایف و گروه هایی از ترکان، چون قراخانی آل افراسیاب که هم زمان با بیهقی برای اولین بار وارد ایران زمین و ورارود شده اند، موضوع اصلی این مقاله یا گفتار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

ترکان ، ترکستان ، ماورالنهر ، ایران ، بیهقی ، تاریخ بیهقی