مقایسه تطبیقی گویش مردم خواف خراسان با تاریخ بیهقی

خوافی (خافی) یکی از گویش های خراسانی است که در حدود ۳۰۰ کیلومتری مشهد و هم مرز با افغانستان با آن تکلم می شود از طرفی تاریخ بیهقی به عنوان یکی از مهم ترین و نامدارترین متون نثر فارسی توانسته است. در طول تاریخ پرنشیب و فراز ایران همچون نگینی بر انگشتر ادبیات ایران زمین، خوش بدرخشد و شهرهای خراسان بزرگ از جمله «خواف» کوشیده است. با حفظ گویش واژگانی اصیل و منحصر به فرد آن، پیشاپیش نهضت اعتلاض فارسی دری باشد. واژگانی چون: اشتلم بدرگ، بکار پایچه (پیچه)، پیشنماز (پیشنماز)، جزم، جگر و جوال و گوال، خال (خالو)، خرده (خورده)، خریطه (خلیطه)، خسر، دشخوار، دلو (دل)، دینه، زال، زلفین (زلفی)، زهره، شوربا (شوروا، شروا)، شوی ، صفه (صوفه) ، کفه (کپه)، گنده، لت، مرافعه، ملا، نبسه (نوسه)، نماز پیشین، نماز دیگر (دگه)، نماز شام (شم) و نیز اصطلاحات و افعالی چون: از گردن خود بیرون کردن، بر ملا کردنف بنشست (بنچست)، خشک شدن و یله کردن از جمله مواردی است که ضمن کاربرد در تاریخ بیهقی هنوز در گویش محلی خواف مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، پاره ای از این کلمات و اصطلاحات شناسایی شده و شباهت ا و تفاوت های آوایی و معنایی آن با گویش خواف خراسان به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

تاریخ بیهقی ، خواف ، گویش ، واژه