آیا بوروکراسی وبری میتواند بستر ایجاد فساد در جوامع درحال توسعه باشد؟

فساد اداری به عنوان جراحتی قدیمی بر اندام دولتهای جوامع درحال توسعه، امروز به یکی از بحرانهای ملی تبدیل شده است و تداوم رو به گسترش این پدیده امکان فروپاشی نظامهای حاکم را در پی دارد. ازاینرو پژوهش پیش رو با هدف پاسخ به سوال »نقش بوروکراسی در تبیین فساد اداری کشورهای درحال توسعه چیست؟« انجام شد. این پژوهش در جهت درک ارتباط تحلیلهای نظری در روند پیدایش و گسترش فساد اداری در جوامع درحال توسعه، برخی از نظریه های علی فساد اداری و نحوه ارتباط آنها را با یکدیگر مورد بررسی قرار داد. چهارچوب تحلیل نظام بوروکراتیک اهداف و ارزشهای بوروکراسی، ساختار نهادی بوروکراتیک و رفتار بوروکراتها است. نتایج حاصل از یافته های پژوهش نشان داد نقص فرآیند عقلاییسازی در اهداف، ساختار و رفتار سببمیشود بوروکراسی به عنوان ابزاری قدرتمند در دست بوروکراتها برای توجیه، پنهان سازی و ارتکاب فساد قرار گیرد. علاوه بر آن،مطالعه نشان داد بوروکراسی سبب ساز فساد اداری در جوامع درحالتوسعه نیست. در واقع آنچه باعث میشود بوروکراتها ترکیب نامتناسبی از بوروکراسی را برای سوءاستفاده در اختیار گیرند به بالادست بوروکراسی ارتباط دارد. به بیان دیگر سیستم بالادستی بوروکراسی است که میتواند »ضرایب« مولفه های تشکیل دهنده ی بوروکراسی را متناسب با اقتضائات سازمان تعیین کند. این مهم ازطریق تفکیک »اصول عام« بوروکراسی از »الگوهای خاص« آن، تدوین روشها و سازوکارهای موردنیاز ساختار و در نهایت بارفتارهای متناسب بوروکراتها، امکانپذیر است.

کلیدواژه ها:

فساد اداری ، بوروکراسی ، عقلایی سازی