فرزاد رجائی - Qazvin University of Medical Sciences
آیدا محمدیان - Qazvin University of Medical Sciences

زمینه و هدف: با وجود استفاده وسیع از دستگاه های مولد امواج الکترومغناطیسی در زندگی روزمره، هنوز آثار بیولوژیک آنها بر بافت های بدن مورد بحث است. در مطالعه کنونی اثرات امواج الکترومغناطیسی بر کبد موش سوری بررسی گردید. روش بررسی: در این مطالعه، ۳۰ سر موش سوری ماده به صورت تصادفی به ۳ دسته: ۱- گروه در معرض میدان الکترومغناطیس؛ ۲- شم؛ ۳- کنترل تقسیم شدند. گروه در معرض میدان الکترومغناطیس به مدت ۲ ماه روزانه ۴ ساعت در معرض میدان الکترومغناطیس با فرکانس Hz۵۰ و شدت ۵/۰ میلی تسلا قرار گرفت، گروه شم نیز بدون قرارگرفتن در معرض امواج، داخل دستگاه مولد امواج الکترومغناطیس گذاشته شد. در پایان ۲ ماه، حیوانات بیهوش شده و کبد آنها خارج گردید. پس از تهیه لام های میکروسکوپی، ابتدا ساختار کلی کبد بررسی، سپس تعداد سلول های کوپفر و تعداد سلول های نکروزه با استفاده از نرم افزار Image Tool تعیین شد. داده های حاصله با آزمون آنالیز واریانس و تست تعقیبی دانت آنالیز مقایسه گردید. تغییرات p کمتر از ۰۵/۰، معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: در این مطالعه میانگین تعداد سلول های کوپفر گروه در معرض میدان الکترومغناطیس نسبت به گروه شم و کنترل، افزایش معنی داری داشت ]در هر دو مورد (۰۰۱/۰p<)[، ولی میانگین تعداد سلول های کوپفر در گروه شاهد نسبت به گروه کنترل، تفاوت معنی داری را نشان نداد. میانگین تعداد سلول های کبدی نکروزه در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل و شم نیز افزایش معنی داری نداشت. همچنین بین میانگین تعداد سلول های نکروزه در گروه شم با گروه کنترل، تفاوت معنی داری وجود داشت. در مطالعات کیفی نیز هیچ گونه به هم ریختگی در ساختمان لوبول های کبدی و سینوزوئیدهای کبدی گروه در معرض میدان نسبت به گروه های کنترل و شم مشاهده نشد. نتیجه گیری: طبق نتایج این مطالعه، مواجهه با میدان الکترومغناطیسی در مدت زمان طولانی می تواند به افزایش تعداد سلول های کوپفر کبد منجر شود، ولی بر میزان نکروز در سلول های کبدی موش سوری اثری ندارد.

Electromagnetic Fields, Kupffer Cells, Liver, Mice, میدان الکترومغناطیسی؛ سلول کوپفر؛ کبد؛ موش سوری