هانیه نیکومرام - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران. (مسئول مکاتبات)
حسین مدرسی فر - مدیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، اصفهان، ایران.
جواد کیانی - رئیس ایمنی، بهداشت حرفه ای و آتش نشانی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، اصفهان، ایران.
محسن شنوفی - کارشناس ارشد HSE، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

زمینه و هدف: حوادث صنعتی و شغلی عمدتا دارای پیامدهای نامطلوبی هستند. چگونگی رخداد حوادث و تجزیه و تحلیل آن­ها از جمله مهم­ترین موضوعات در زمینه­ مهندسی ایمنی می­باشد. از متداول­ترین مدل­های تحلیل حوادث، مدل ترایپادبتا است که به صورت گام به گام به ریشه­یابی علل وقوع حوادث می­پردازد. با وجود این در مدل ترایپادبتا به نقش فاکتور­های انسانی به عنوان یکی از مهم­ترین علل وقوع حوادث آنچنان که باید پرداخته نشده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، توسعه مدل­ ترایپادبتا با رویکرد مهندسی فاکتورهای انسانی می­باشد. روش بررسی: در این مطالعه مدل ترایپادبتا به کمک روش TRACEr توسعه داد شد؛ به نحوی که قادر به شناسایی و تحلیل خطاهای انسانی موثر در بروز حوادث در قالب چهار مولفه حالات بیرونی خطا، حالات درونی خطا، مکانیزم­های روان­شناختی خطا و فاکتورهای شکل­دهی عملکرد باشد. مدل توسعه­یافته برای تعدادی حوادث منتخب در شرکت فولاد مبارکه اصفهان اجرا شد. یافته ­ها: در مدل توسعه­یافته دو جدول "خطای انسانی با منشا محیطی" شامل ۵ پیش­شرط و ۱۱ علت پنهان و "خطای انسانی با منشا درونی" شامل ۷ پیش­شرط و ۱۱ علت پنهان به جداول مدل اولیه و یک گروه فاکتورهای انسانی به فاکتورهای کلیدی ریسک اضافه گردید. بحث و نتیجه­ گیری: براساس قابلیت اجرای مدل توسعه­یافته برای حوادث منتخب، معنادار بودن نتایج حاصل از تحلیل و جمع­بندی حوادث و نیز با توجه به توانمندی مدل در شناسایی علل مرتبط با فاکتورهای انسانی موثر در وقوع حوادث، می توان چنین استنباط کرد که مدل توسعه­یافته از اعتبار لازم برخوردار است.  

خطای انسانی, تجزیه و تحلیل حادثه, Tripod-Beta, TRACEr