نسرین محمدحسنی - گروه تکنولوژی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

پیشینه و اهداف: بزرگترین چالشی که شیوع ویروس کووید-۱۹ برای نهادهای آموزشی به ­همراه آورد، اجبار در یک انتقال غیرمنتظره از آموزش رو در رو به آموزش و یادگیری بر بستر شبکه بود. تعطیلی ناگهانی آموزش حضوری، دانشگاهیان را به دلیل نیاز به سازگاری سریع با محیط­های یادگیری الکترونیکی به سمت «منطقه­ای ناآشنا» سوق داده است. زمانی، منافع محیط­های مزبور سبب افزایش تقاضا برای به کارگیری آن در آموزش عالی بود؛ اما امروزه به سبب شرایط خاص شیوع ویروس کرونا، الزامی را به میان آورده که بی­شک این تغییر به یکباره، چالش­هایی را به جهت آشنایی با گستره وسیعی از فناآوری­ها برای نهادهای آموزشی به پیش کشیده است. چالش­هایی که در یک نگاه عمیق به تاثیرات همبسته آنها، ادبیات پژوهش مبتنی بر مزیت­های این محیط را به چالش می­کشد. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف واکاوی چالش­های اعضای هیات­علمی در تدریس و مدیریت یادگیری در فضای برخط انجام شده است.  روش ها : پژوهش حاضر با روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. جامعه هدف پژوهش، دانشگاه خوارزمی بود. در یک فراخوان سراسری از سوی معاونت پژوهشی، شرایط دسترسی به نمونه با حداکثر تنوع به عنوان راهبردی در نمونه­گیری هدفمند برای پژوهشگر فراهم شده و فرایند جمع­آوری داده­ها آغاز شد. برای جمع­آوری داده­ها از مصاحبه عمیق نیمه­ساختارمند استفاده شد و فرایند جمع­آوری داده­ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت که بر این اساس، تعداد ۱۹ مصاحبه انجام شد. داده­ها با روش کدگذاری تحلیل شد. برای تایید و برقراری روایی و قابلیت اعتماد داده­ها از معیار قابلیت اطمینان و اعتبار نهایی استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش منجر به شناسایی مقوله­های ارتباط و تعامل، حضور و درگیرسازی، فنی، کیفیت، مهارت، ارزشیابی، اقتصادی، زمان و سازمانی شد. به عنوان یک نتیجه مهم­، تحلیل داده­ها بر هم­افزایی و ارتباط متقابل مقوله­ها با یکدیگر و تاثراتی اشاره دارد که مجموع آنها بر کیفیت یادگیری برخط اثر می­گذارد. پرتکرارترین کدها مربوط به مقوله­های ارتباط و تعامل و حضور و درگیرسازی بود که خود وابسته به مقوله مهارت و تاثیرگذار بر سایر مقولات بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مقوله­های بسیاری در شکل دادن به یک تجربه­ چالش­برانگیز از یادگیری برخط دخیل هستند. همچنین هم­افزایی و ارتباط متقابل مقوله­ها با یکدیگر متضمن این مفهوم مهم است که می­شود با اولویت­بندی این چالش­ها و توجه به مولفه­های کلیدی به تبدیل چالش­ها به یک تجربه یادگیری مثبت کمک کرد. برآیند این واکاوی بر لزوم توجه به بحث تغییر یکباره که در مقوله زمان جای می­گیرد، بروز چالش­های مرتبط با آن، تقسیم چالش­هایی که به حوزه عمل اعضای هیات­علمی به صورت فردی یا در ارتباط با چالش­های سازمانی رخ می­دهد که مهارت و کیفیت جزو آنها محسوب می­گردد، تاکید دارد.نتیجه گیری: حال که همه ­گیری ویروس کرونا، عصر تحول فناوری را با دیجیتالی شدن سریع آموزش عالی در جهان همراه ساخته است، شناسایی چالش­های ورود یا انطباق با محیط های برخط برای کیفیت بخشی به آینده نظام آموزش عالی ضروری است. در همین راستا پیشنهاد پژوهش حاضر بررسی چالش­های اعضای هیات علمی در مدیریت یادگیری برخط طی یک مطالعه طولی و همچنین تطابق آنها با چالش­هایی است که از سوی یادگیرندگان جمع­آوری می­شود.

آموزش مجازی, پاندمی کرونا, چالش ها و تجارب, محیط های یادگیری, یادگیری برخط