رابطه بین میزان سواد دیجیتال معلمان و دیدگاه آنان نسبت به میزان کاربردپذیری شبکه آموزشی دانش آموز (شاد)

پیشینه و اهداف:  وضعیت جدید ناشی از شیوع ویروس کرونا شرایط بی سابقه ای بر سیستم آموزشی کشورها تحمیل کرد؛ در حالی که تا قبل از آن در بیشتر مواقع، معلمان در کلاس خود حاضر می شدند و با استفاده از روش های کلاسیک و به طور خاص با روش سخنرانی به امر تدریس می پرداختند؛ ولی در حال حاضر با وضعیتی جدید روبرو شده اند به طوری که ادامه تحصیل فقط با استفاده از ابزارهای ارتباطی از راه دور ممکن است و معلمان مجبور هستند به تدریس آنلاین رو بیاورند و سبک های تدریس خود را متناسب با این فضا تغییر بدهند. لذا در این شرایط و باتوجه به اهمیت استفاده کارآمد معلمان از این فضا و با توجه به اطلاعات نامعتبر فراوان در فضای دیجیتال و لزوم داشتن نگاه نقادانه و ارزیابانه به این فضا، معلمان باید مهارت مورد نیاز متناسب با این شرایط را داشته باشند، که این مهارت را اصطلاحا سواد دیجیتال می نامیم. در ایران وزارت آموزش و پرورش تصمیماتی برای جبران اثرات ناشی از تعطیلی مدارس گرفته است که یکی از این تصمیمات راه اندازی «شبکه آموزشی دانش آموز» با نام اختصاری "شاد" است که از همان ابتدا بحث های زیادی پیرامون کارایی آن از دیدگاه کاربران مطرح شده است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین میزان سواد دیجیتال معلمان و دیدگاه آنان نسبت به میزان کاربردپذیری شبکه آموزشی دانش آموز (شاد) است.روش ها : روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و نیز از لحاظ گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی-همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی شهر تربت حیدریه در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ است که تعداد آن ها  ۵۸۵ نفر است. نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران ۲۳۲ نفر تعیین شد و همچنین از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات در رابطه با سواد دیجیتال از پرسشنامه استاندارد سواد دیجیتال اینجی (۲۰۱۲) و در رابطه با کاربردپذیری از مقیاس کاربردپذیری سیستم بانگر و همکاران (۲۰۰۹) استفاده شد. این آزمون شامل ۱۰گویه است. سوال های فرد آزمون سوال های مستقیم و سوال های زوج، سوال های غیرمستقیم هستند.یافته ها: پس از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نتایج به دست آمده در آمار توصیفی حاکی از آن بود که میانگین سواد دیجیتال و ابعاد آن (فنی، نگرشی، عاطفی-اجتماعی و شناختی) و همچنین کاربردپذیری همگی بالاتر از سطح متوسط بوده است. نتایج آزمون همبستگی نیز که رابطه دو به دو متغیرها را بررسی می کند نشان داد که رابطه سواد دیجیتال و ابعاد آن با کاربردپذیری معنادار است و بیشترین مقدار مربوط به رابطه سواد دیجیتال و کاربردپذیری است که مقدار آن ۴۹/۰ می باشد. نتایج آزمون رگرسیون با هدف پیش بینی کاربردپذیری براساس سواد دیجیتال نیز نشان داد که سواد دیجیتال ۲۴% از تغییرات متغیر کاربردپذیری را پیش بینی می کند. همچنین نتایج آزمون رگرسیون با هدف پیش بینی کاربردپذیری براساس ابعاد سواد دیجیتال نیز نشان داد که تاثیر ابعاد فنی و نگرشی بر کاربردپذیری تایید شده و ۲۶% از تغییرات متغیر کاربردپذیری را پیش بینی می کنند و تاثیر ابعاد شناختی و عاطفی-اجتماعی رد شد.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که بین سواد دیجیتال و ابعاد فنی و نگرشی آن با کاربردپذیری رابطه معناداری وجود دارد و رابطه دو بعد شناختی و عاطفی-اجتماعی با کاربردپذیری رد شد. مزایای استفاده از یادگیری الکترونیکی منجر به ایجاد نگرش مثبت در افراد می شود و از طرفی کسانی که از لحاظ فنی مهارت لازم کار با نرم افزار را دارند آن را کاربردی می دانند. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش اهمیت سواد دیجیتال معلمان مشخص می شود؛ زیرا معلمانی که سواد دیجیتال بالاتری دارند، در تدریس در فضای دیجیتال و استفاده از نرم افزارهای آموزشی مشکل چندانی نخواهند داشت و این امر موجب بهبود عملکرد آن ها در این زمینه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

سواد دیجیتال ، کاربردپذیری ، نرم افزار شاد