محمدحسن علایی - دکترای جامعه شناسی فرهنگی از دانشگاه علوم تحقیقات تهران

در گذشته خانواده و روابط فامیلی و سپس نهادهایی مثل نهاد آموزش، نهاد دین، فی المثل مدرسه و مسجد، می توانستند در جامعه پذیری فرزندان نقش مهمی ایفا کرده، موجبات درونی کردن هنجارهای اجتماعی را فراهم کنند، امروزه با ظهور مدرنیته و پست مدرنیته همه ی هنجارها و ارزشهای سنتی به تعلیق درآمده اند و البته در کنار سونامی نهیلیسم دوران مدرن، نمی توان در امر تربیت دست بر روی دست گذاشت و هر کس می بایست به اقتضای موقعیت در ارتقای تاب آوری اجتماعی دختران و پسران به ایفای نقش بپردازد. اگر چه تاب آوری اجتماعی مفهومی ست که بیشتر صبغه ی جامعه شناختی دارد اما می توان آن را در نسبت با ارزش های فرهنگی و معنوی و در مختصات محلی نیز باز تعریف کرد. تاب آوری قبل، در حین و بعد از وقوع بحرانهای اجتماعی موضوعیت دارد. در جامعه ای که شتاب تغییرات در آن سرسام آور است تقویت ادراکی توانایی مواجهه با تغییرات در رویارویی با بی ثباتی های سیاسی، مالی و اقتصادی، عاطفی و خانوادگی ضروری می نماید. ارتقای مهارت های زندگی، توانایی شنیدن و همدلی کردن، چاره اندیشی آموخته شده، عاملیت شخصی، تنظیم هیجان، خودکارآمدی، خودگشودگی و مهارتهای گفتگو، همه و همه می تواند در ارتقای کفایت اجتماعی فرد برای مقابله موثر با مسائل خویش یاری رساند. و کفایت اجتماعی و مسئولیت پذیری ایشان را ارتقا بخشد. تاب آوری اجتماعی را صرفا نمی توان در روان شناسی اجتماعی محدود کرد، می توان مصادیقی از ادبیات و زندگی روزمره هم پیدا کرد، که می توانند تاب آوری اجتماعی را ارتقا دهند. از نقطه نظر انتولوژیک و هستی شناختی هم می بایست به تاب آوری اجتماعی نگریست، در شرایطی که مفهوم آینده بحرانی شده است، امید بنیادین را در چه چیزی می توان جستجو کرد، به چه چیزی می توان دل بست؟!

تاب آوری اجتماعی؛ سبک زندگی؛ حس تعلق به وطن؛ گام دوم انقلاب