سعید یزدانی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده اقتصاد و توسعه، کرج
زهرا کیانی فیض آباد - دانش آموخته دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
نرگس شاه نباتی - دانش آموخته دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
الهام مهرپرور حسینی - دانش آموخته دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران

امروزه با توجه به محدودیت منابع آب و نقش آن در توسعه کشورها، مدیریت یکپارچه منابع آب با در نظر گرفتن سازگاری روند توسعه اقتصادی واجتماعی با منابع آب و زمین، به طوری که پایداری اکوسیستم های حیاتی، قدرت تولید آتی آنها و تحقق نیازهای آبی با مخاطره روبه رو نشود، ازاهمیت روزافزون برخوردار است. از این رو، در این مقاله با بکارگیری شاخص فقر آبی، وضعیت پایداری منابع آب کشورهای منتخب جهان در طی دوره ۲۰۲۰-۲۰۰۰ مورد سنجش قرار گرفته است. براساس نتایج، میانگین شاخص فقر آبی جهان ۵۸/۶۰ بوده است که مقادیر اندک مولفه های منابع و ظرفیت، بیانگر سهم زیاد این مولفه ها در ناپایداری منابع آب جهان است. همچنین طبقه بندی کشورها براساس قضیه حد مرکزی برای شاخص فقر آبینشان می دهد، به ترتیب ۲۵ و ۱۲ کشور با ناپایداری و پایداری پایین آب روبه رو بوده اند که کشورهای توسعه نیافته و اغلب آفریقایی نیجر، آفریقایمرکزی، اوگاندا، گامبیا و افغانستان از این جمله هستند. این در حالی است که به ترتیب ۳۱ و ۱۶ کشور با پایداری مناسب و پایداری کامل آب روبه روبوده اند که کشورهای استرالیا، کانادا، آلمان، اسلوونی، ایالات متحده آمریکا و ونزوئلا از پایدارترین کشورها در این زمینه هستند. ایران با متوسط شاخص فقر ابی ۵۸/۵۵ در وضعیت پایداری متوسط قرار دارد، در حالی که نیازمند راهبردهای اساسی در زمینه مولفه های منابع و ظرفیت برای برون رفت از وضعیت ناپایداری است. با توجه به نقش متفاوت هر یک از مولفه های منابع، دسترسی، ظرفیت، مصرف و محیط زیست در تعیین وضعیت پایداری آبکشورهای جهان و اثر متقابل آنها براساس نتایج همبستگی، پیشنهاد می شود، در کنار ارزیابی مستمر وضعیت پایداری آب با یک رویکرد جامع نگر،راهبردهای مدیریت یکپارچه منابع آب در سطح جهانی، کشوری و محلی بکار گرفته شود.

پایداری آب، توسعه اقتصادی، شاخص فقر آبی، قضیه حد مرکزی، مدیریت یکپارچه منابع آب