ارزیابی توان اکولوژیک در جهت توسعه سکونتگاهی با استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS )(منطقه مورد مطالعه: استان تهران)

هر سرزمین متشکل از عوامل و عناصر متعددی واقع در سطح و یا نزدیک سطح زمین است که به صورت انفرادی و یا ترکیبی، در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. عوامل و عناصر شکل دهندهی نواحی مختلف را منابع طبیعی و یا اکولوژیکی می نامند که شامل منابع فیزیکی و زیستی است و به صورت منفرد و یا ترکیبی مورد بهره برداری انسان قرار می گیرند. استفاده از سرزمین، بدون در نظر گرفتن تفاوت های اکولوژیک و پتانسیل های محیطی، باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست می شود که درنهایت، منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار داده و محیط را از توسعه ی پایدار دور می کند. امروزه در بسیاری از مناطق کشور ما با توجه بهگسترش نامحدود و بدون برنامه ی خود سبب دست اندازی به محیط های طبیعی و از بین بردن آنها شده اند. ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین به عنوان یکی از ابزارهای حرکت در راستای توسعه پایدار، به دنبال سنجش موجودی و توان نهفته سرزمین با ملاک ها و معیارهای مشخص و از پیش طرح ریزی شده است. ضرورت این پیمایش و کنترل پیامدهای توسعه و سنجش قابلیت های زمین در شرایطی که ایران یکی از کشورهای در حال توسعه و مواجه با روندهای شهرنشینی شتابان است، بیشتر مطرح می شود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف کلان حفظ قابلیت های زیست محیطی، آزمون و ارزیابی قابلیت سنجی را در حوزه استان تهران، به عنوان یکی از مناطق کشور با آهنگ فزآینده گسترش شهری دنبال نموده است. بنابراین تعیین توان اکولوژیک استان تهران برای گسترش سکونتگاهی و همچنین مشخص نمودن امکانات، توانمندی ها و محدودیت های منابع سرزمینی منطقه به عنوان بستر مناسب هر گونه برنامه ریزی، هدف مشخص این پژوهش است. این پژوهش از نوع توصیفی_تحلیلی می باشد و از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای است که با استفاده از مدل های کمی ( AHP ) و سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) انجام شده است. روش مطالعه در تحلیل قابلیت سنجی زمین محدوده پژوهش مبتنی بر یک مدل اکولوژیکی است که بر مبنای روش آمایش سرزمین مخدوم طراحی شده است. ارزیابی توان اکولوژیکی استان با در نظر گرفتن ۹ معیار مرتبط با وضعیت اکولوژیک استان و با استفاده از لایه های اطلاعاتی و در محیط نرم افزار Arc GIS در ۳ مرحله انجام پذیرفت. نتایج مستخرج از این پژوهش حاکی از این است که استان برای توسعه سکونتگاهی دارای توان متوسط است و حدود ۸۶ درصد استان وضعیت متوسط و تنها ۱۲ درصد وضعیت مطلوب برای توسعه سکونتگاهی دارد.