تحلیل روند کاهش فضاهای باز شهری در فرآیند توسعه شهرها با تاکید بر مدیریت بحران در کلانشهر تهران

در کنار بسیاری از علوم و دانش های مطرح در جهت کاهش آسیب در زمان بحران، دانش شهرسازی را می توان از جمله علوم و دانش های موثری دانست که جامعه گسترده تری را تحت پوشش خود قرار می دهد. در واقع شهرسازی به علت نقش کلیدی در فرایند توسعه کالبدی شهر و شکل دهی به ابعاد کمی و کیفی توسعه می تواند عامل موثری در مقیاس کلان به منظور تجهیز و توانمند سازی سکونتگاه های شهری در برابر شرایط ناشی از بحران های ناگزیر طبیعی یا بحران های ناشی از عوامل انسانی به حساب آید. یکی از مسائل مورد توجه امروز کلان شهر تهارن کمبود فضاهای باز قابل استفاده در مواقع بحران است. بطوریکه تناسب لازم میان سطح فضای ساخته شده تراکم ساختمانی و فضای باز قابل استفاده در موانع بحران وجود ندارد بدیهی است فضاهای باز شهری را می توان در موراقع بحران به عنوان پایگاه های امداد رسانی نیروهای عمل کننده و نیز در صورت امکان برای اسکان های بزرگ اضطراری و اسکان موقت مورد بهره برداری قرار دارد. بررسی مکانیزم های موثر در شکل گیری فرآیند کاهش فضاهای باز و مدلسازی این فرآیند جهت شناخت این مساله و اصطلاح مکانیزم های مخرب در قالب تئوری دینامیک سیستم ها قابل بررسی است. مساله اصلی مورد توجه جهت بررسی در قابل دینامیک سیستم ها روند کاهش فضاهای باز شهری با قابلیت استفاده در مواقع بحران است. بدین صورت که با بررسی مکانیزم های موثر در ایجاد این موقعیت و شناخت ساختارهای علی و معلولی آنها سعی در تعریف مکانیزم ها و سیست های جدید در جهت اصلاح مکانیزم های مخرب می شود. در این فرآیند ابتدا به تعیین مرز سیستم و متغیر های درونزا و برونزای موثر در سیستم پرداخته شده است، در ادامه رفتار متغیر مرجع مساله در یک بازه زمانی مشخص مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله بعد با توجه به تحلیلی که از رفتار متغیر مرجع و تاثیر متغیر های دیگر سیستم در آن به دست آمده است به تبیین فرضیه های دینامیکی مرتبط با مساله مورد نظر پرداخته شده است. در ادامه به ارائه یک مدل مفهومی از مساله پرداخته شده است و دیاگرام های علی و معلولی مرتبط با آنتهیه شده است در انتها با تعریف پارامترها و ساختار بندی فرضیه های دینامیکی مساله در نرم افزار Vensim PLE برای یک بازه 20 ساله در آینده مدل سازی صورت گرفته است و مدل بدست آمده برای شرایط مختلف حدی آزمون شده است. هدف از این مقاله بررسی روند کاهش فضاهای باز شهری در فرآیند توسعه شهری در کلان شهر تهران و پیش بینی وضعیت آینده با اصلاح مکانیزم های مخرب می باشد. روش تحلیل در این مقاله مبتنی بر روش تحلیلی- توصیفی بوده و اطلاعات مورد نیاز آن با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می دهد که در صورت اصلاح مکانیزم های مخرب و اعمال سیاست های مرتبط با کنترل روند کاهش فضاهای باز شهر تهران با رویکرد استفاده در مواقع بحران کمک کرد.

کلیدواژه ها:

فضای باز ، توسعه ، بحران ، مدل سازی ، تهران