تجزیه و تحلیل روند و عوامل موثر بر کیفیت هوای مناطق شهری: مطالعه موردی کلان شهر اصفهان

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 175

فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SCJS-20-2_010

تاریخ نمایه سازی: 17 مهر 1401

چکیده مقاله:

سابقه و هدف: گسترش سریع و بدون کنترل سطح شهرها، افزایش ترافیک، بنگاه های صنعتی و سوخت های کم کیفیت و همچنین پارامترهای مورفولوژی شهری و شرایط اقلیمی از جمله عامل ­های موثر بر آلودگی هوا در منطقه­ های شهری محسوب می شوند. در ایران، کلان شهر اصفهان که سومین منطقه بزرگ شهری در سطح کشور است، با توسعه گسترده بنگاه ­های صنعتی، افزایش جمعیت و رشد سطح شهرها، آلودگی هوا افزایش یافته است. بنابراین به ­منظور یافتن عامل ­های تاثیرگذار بر روند تغییرات کیفیت هوا، تحلیل روند و ارزیابی رابطه بین پارامترهای کاربری زمین­ ها، توسعه صنعتی و وضعیت ترافیک با سنجه های آلودگی هوا مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: به­ منظور ارزیابی روند با استفاده از داده های اندازه گیری شده دوره ای و روش های همبستگی و رگرسیون ساده غلظت هفت آلاینده هوا شامل PM۲.۵ ، PM۱۰ ، CO ، SO۲، NO ، NO۲ وNOx  به ­عنوان متغیرهای وابسته و پارامترهای هواشناسی، نوع کاربری زمین­ ها، توسعه صنایع و وسایل نقلیه به ­عنوان متغیرهای مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین در روش محاسباتی از نرم افزار SPSS برای آزمایش توزیع نرمال مجموعه داده ها شامل غلظت آلاینده های هوا و هواشناسی از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۴، در ۱۰ ایستگاه سنجش آلودگی هوا و ۳ ایستگاه هواشناسی در کلان شهر اصفهان استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج مطالعه نشان می دهد که میانگین سالانه غلظتPM (PM۱۰ / PM۲.۵) ،NO  و CO کاهش و میانگین سالانه غلظت SO۲،NO۲  و NOX افزایش می یابد. افزون بر این، میانگین سالانه بارش، دما و سرعت باد افزایش یافته در حالی که روند رطوبت نسبی در منطقه مورد مطالعه به­ طور قابل توجهی تغییر نمی کند. همچنین مشخص شد که روند وسعت مرکزهای اقامتی، آموزشی، تجاری، خدمات عمومی، کاربری حمل و نقلی و تعداد واحدهای صنعتی و وسایل نقلیه به ­طور قابل توجهی افزایش یافته است. اما میزان زمین­ های کشاورزی، فضای سبز و منطقه ­های صنعتی به ­طور قابل توجهی در منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان می ­دهد که تغییر کاربری زمین­ های کشاورزی به منطقه ­های مسکونی و افزایش سرعت باد می تواند به­ عنوان دلایل روند کاهشیNO ، CO و ذرات معلق در منطقه مورد مطالعه باشد. افزون بر این، روند افزایش میزان حمل و نقل، می تواند مهمترین دلیل افزایش غلظت NO۲ باشد. از طرف دیگر، با توجه به روند افزایشی انتشار گازهای NOX و همبستگی منفی معنی دار با وسعت فضای سبز و همبستگی مثبت با وسعت حمل و نقل و مناطق صنعتی و نتیجه مدل رگرسیون گام به گام می توان به این نتیجه رسید که کاهش سطح فضای سبز و افزایش وسعت ۹۹.۵ درصدی مناطق با کاربری حمل و نقل سبب افزایش غلظت NOX در منطقه مورد مطالعه می شود. افزون بر این، وسعت مرکزهای خدمات شهری موجب افزایش غلظت SO۲ می شود و بین غلظت PM۲.۵ و SO۲ نیز رابطه منفی وجود دارد (با افزایش غلظت SO۲، غلظت PM۲.۵ افزایش می یابد).نتیجه گیری: نکته قابل توجه این است که ارتباط بین سنجه های کیفیت هوا به ­عنوان متغیرهای وابسته با متغیرهای مستقل مورد بررسی در منطقه ­های شهری پیچیده است و مشخص نیست که کدام عامل یا پارامتر خاص مهمترین سناریوی آلودگی هوا در یک بافت شهری است. بنابراین هنور نیاز به انجام پژوهش های دقیق تری وجود دارد.

نویسندگان

سونا کبریایی زاده

گروه مدیریت، برنامه ریزی و آموزش محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

جمال قدوسی

پژوهشکده حفاظت خاک و آب، سازمان آموزش و تحقیقات جهاد کشاورزی، تهران، ایران

علی اصغر آل شیخ

گروه GIS، دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

رضا ارجمندی

گروه مدیریت، برنامه ریزی و آموزش محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

سید علیرضا سید میرزا حسینی

گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Aghaei. S., ۲۰۱۹. Systematic analysis of air pollution emission in ...
  • Aminpour. S., ۲۰۱۷. Evaluation of the axes of optimal development ...
  • Beckerman, B., Jerrett, M., Brook, J.R., Verma, D.K., Arain, M.A. ...
  • Brian Stone, J.R., ۲۰۰۸. Urban sprawl and air quality in ...
  • Edussuriya, P., Chan, A. and Malvin, A., ۲۰۱۴. Urban morphology ...
  • Han. S, Bian. H, Feng. Y, Liu. A, Li. X, ...
  • Hoek. G, Beelen. R, de Hoogh. K, Vienneau. D, Gulliver. ...
  • Kassomenos. P.A, Vardoulakis .S, Chaloulakou. A, Paschalidou. A.K, Grivas. G, ...
  • KebreyaeeZade. S, GheyratiArani. L, ۲۰۱۴, Study on Concentration of Suspended ...
  • Kondo. M.C, Mizes. C, Lee J and Burstyn. I, ۲۰۱۴, ...
  • Liu. B, Ma. Y, Gong. W, Zhang. M and Yang. ...
  • Lin. M, Tao. J, Chan. C-Y, Cao. J, Zhang. Z ...
  • Liu. S.V, Chen .F.-L and Xue. J, ۲۰۱۷, Evaluation of ...
  • Lotfi. S, Mousavian Hejazi. S,Hosseini pooya. A, Salehzaheh. S. J, ...
  • Lyu. W, Li. Y, Guan. D, Zhao. H, Zhang. Q, ...
  • Mohammadi. N, Khaled Zarrofchi. B, Shakeri. M, Shaker khatibi,. M, ...
  • Noorpour. A, Feyz. S.M.A, ۲۰۱۴, Determination of Spatial and Temporal ...
  • Development of a strategic plan through SWOT analysis to control traffic-borne air pollutants using CALINE4 model [مقاله ژورنالی]
  • Roorda-Knape. M.C, Janssen. N.A.H, de Hartog. J, van Vliet. P.H.N, ...
  • Singh. A, Bloss. W. J. and D. Pope. F, ۲۰۱۷, ...
  • Vafa-Arani. H, Jahani. S, Dashti. H, Heydari. J, Moazen. S, ...
  • Vanderstraeten. P, Forton. M, Brasseur. O and Offer. Z.Y, ۲۰۱۱, ...
  • Watson. J.G, ۲۰۰۲, Visibility: Science and Regulation. Journal of the ...
  • Zhang. K and Batterman. S, ۲۰۱۰, Near-road air pollutant concentrations ...
  • نمایش کامل مراجع