سیاست و قضاوت «حجیت علم قاضی از منظر ابی صلاح حلبی و امام خمینی»
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره: 5، شماره: 9
- کد COI اختصاصی: JR_JOU-5-9_052
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 320
نویسندگان
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
استاد دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
جواز استناد قاضی غیرمعصوم به علم شخصی خود در مقام صدور حکم ؛ از مسائل دیرینه و پرسابقه فقهی است که امروزه نیز مسئله مهم و مورد ابتلای دستگاه قضایی می باشد. ادله اثبات در امور کیفری در نظام آیین دادرسی ، رکن اساسی پرونده مطروح نزد قاضی را تشکیل می دهد چرا که طبق اصل ۳۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: «اصل؛ برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود». علم قاضی به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در نظام های حقوقی معاصر به ویژه در نظام قضایی اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نماد در قانون مجازات اسلامی در مواد ۱۶۰-۲۱۱ -۲۱۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، پیش بینی شده است. هر چند اعتبار علم قاضی به عنوان دلیل اثبات دعوی، محل بحث و اختلاف فقهای امامیه بوده، اما مشهور قائل به حجیت و اعتبار علم قاضی می باشند. امام خمینی (ره) چه در حق الله و چه در حق الناس علم قاضی را حجت می دانند؛ یعنی هم در امور مدنی و هم در کیفری، البته اگر بینه خلاف علم وی نباشد. به عبارت دیگر می توان گفت امارات قانونی بر قضایی ترجیح دارد؛ اما مرحوم ابی صلاح قائل به تفصیل بین حق الله و حق الناس شده و بیان می دارد قاضی غیر معصوم در امور حق الله نمی تواند به علم خود استناد کند. بررسی این اقوال وتبیین ادله ونظرنهایی، مباحث این مقاله راتشکیل می دهد.کلیدواژه ها
علم قاضی, ابی صلاح حلبی, امام خمینی(ره), ادله اثبات دعوا, اصل برائتاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.