پهنه بندی، مدیریت پهنه ها و طراحی چشم انداز پیرامونی درختان کهنسال ایران (مطالعه موردی: سرو کهنسال منگاباد مهریز- یزد)

زمینه و هدف: درختان کهنسال به عنوان منابع غنی ژنتیکی و آثار طبیعی ارزشمند، مورد توجه می­باشند. در میان درختان کهنسال، سرو کهنسال منگاباد مهریز به عنوان یکی از میراث­های طبیعی با ارزش­ مطرح است. لازمه طرح مدیریت و حفاظت از میراث طبیعی ملی سرو منگاباد مهریز، پهنه­بندی، برنامه­ریزی مدیریت پهنه­ها و در نهایت طراحی چشم­انداز بر اساس قوانین و مقررات مربوط به آثار و مناطق حفاظت شده می­باشد. روش بررسی: پهنه­بندی بر مبنای طبقه­بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و انطباق آن با واقعیات و طرح جامع شهر مهریز صورت گرفت. با توجه به مرور منابع و شرایط موجود، پیرامون سرو تا شعاع ۳۰۰ متری در پهنه­های مختلف مدیریتی و تفرجی طبقه­بندی گردید. پس از نقشه­برداری، وضعیت فیزیکی هر یک از پهنه­ها مشخص و پیشنهاد­های لازم  بر اساس محتوا و اهمیت هر یک از پهنه­ها برای اصلاح وضع موجود با محوریت پایداری اکولوژیکی محیط و سلامت درخت ارائه گردید. بر اساس همین دیدگاه و به منظور ساماندهی پیرامون درخت برای تفرج، نسبت به طراحی چشم­انداز با حفظ حداکثری وضع موجود فضای سبز و بناهای تاریخی پیرامونی اقدام گردید. ظرفیت برد برای فعالیت­های تفرجی در محدوده سرو نیز محاسبه گردید. یافته­ها: نتایج بررسی­های به عمل آمده حاصل از پهنه­بندی نشان داد که ۴ پهنه به عنوان پهنه­های مدیریتی و ۲ پهنه به عنوان پهنه­های تفرجی از اهمیت ویژه­ای برخوردار و باید مورد توجه قرار گیرند. پهنه­های مدیریتی شامل پهنه­ طبیعت محدود شده، پهنه حفاظت شده، پهنه سپر یا ضربه­گیر و پهنه سایر کاربری­ها با مساحت به ترتیب ۲۸۲۶ ، ۵۰۲۴، ۲۳۵۵۰ و ۲۵۱۲۰۰ متر­مربع و پهنه­های تفرج تیپ یک و تفرج تیپ دو به ترتیب با مساحت ۱۱۶۶۴ و ۱۵۰۰۰ متر­مربع بود. ظرفیت برد برای فعالیت­های تفرجی در محدوده سرو، ۲۷۶ نفر در روز برآورد گردید. بحث و نتیجه ­گیری: هر چند فعالیت­های عمرانی سال­های اخیر در پیرامون سرو، عامل اصلی و تاثیر گذار بر سلامت درخت بوده، لیکن با تدبیر و اجرایی نمودن برنامه­های مدیریتی و تفرجی در قالب پهنه­های پیشنهادی، امکان بازسازی با محوریت سلامت درخت و رونق گردشگری وجود دارد.   

کلیدواژه ها:

پایداری اکولوژیکی ، تفرجگاه ، طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) ، ظرفیت برد ، میراث طبیعی ملی