زهرا سادات شارق - مرکز پژوهشی حوضه اقلیمی خزر- دانشگاه مازندران- بابلسر- ایران.
حسین رضازاده - استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر-ایران. (مسئول مکاتبات)

بعد از جنگ جهانی دوم مفهوم توسعه پایدار به منظور ایجاد تعادل میان حفاظت از محیط­زیست و بهره­مندی از حقوق بنیادین بشری از جمله حق بر توسعه مطرح شد؛ تا استیفای حق­های بشری بهانه­ای برای تخریب محیط­زیست محسوب نگردد. در واقع بشر دریافت که هرگونه خسارت به محیط­زیست در نهایت انسان و کرامت وی را دچار مخاطره می­نماید و لذا در کنار عناصر اقتصادی و اجتماعی، پایداری زیست­محیطی به­عنوان یکی از عناصر توسعه پایدار مطرح و مورد شناسایی قرار گرفت. تحقیق حاضر به­دنبال بررسی این مسئله است که چگونه برخی دولت­ها با شناسایی شخصیت حقوقی برای عناصر طبیعت، در راستای پایداری زیست­محیطی و در نهایت تحقق توسعه پایدار گام برداشته­اند. نوع پژوهش بنیادی است که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و همچنین بهره­گیری از منابع الکترونیک اعم از کتاب، مقاله، پایان نامه، کنفرانس­های رسمی مرتبط با موضوع(منطقه ای و بین المللی) به زبان­های فارسی و انگلیسی موجود صورت گرفته و پس از طرح مسئله و تبیین فرضیات، داده­های مدنظر متناسب با سوال­های پژوهش در اسناد و رویه­های قضائی ملی و بین­الملل (اعم از فارسی و لاتین)  جستجو، جمع­آوری، جمع بندی و مورد تحلیل قرارگرفته است. در سال­های اخیر یکی از اقداماتی که به منظور پایداری زیست­محیطی اتخاذ شد شناسایی شخصیت حقوقی برای عناصر طبیعت بوده است. رویه برخی کشورها به خصوص از سال ۲۰۰۸ به بعد نشان می­دهد که در راستای تحقق پایداری زیست­محیطی، در سطح قانونگذاری یا رویه محاکم، عناصر طبیعت را صاحب حق دانسته و نمایندگانی برای پیگیری حقوق آن­ها تعیین نموده­اند. در مجموع تحولات حقوق محیط­زیست نشان می­دهد شناسایی شخصیت حقوقی برای عناصر طبیعت تحول جدیدی در حوزه حقوق محیط­زیست و توسعه پایدار بوجود آورده که به سرعت در جامعه بین­المللی در حال گسترش می­باشد. به­طوری­که بسیاری از دولت­ها می­توانند با بهره­گیری از تجربه یادشده در این مسیر گام نهاده تا بسترهای لازم برای حمایت­های بیشتر از محیط زیست در سرتاسر جهان فراهم گردد.

حقوق بین الملل, محیط زیست, توسعه پایدار, پایداری زیست محیطی, شخصیت حقوقی عناصر طبیعت