فرزاد علی نیا - کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، آموزگار ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان دیواندره
دریا یاری - کارشناسی علوم تربیتی، آموزگار ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان دیواندره.

نقشه های مفهومی در آموزش علوم، تصویری جامع و روشن از مفاهیم و رابطه بین آنها را در یک فضای کوچک فراهممیکنند و فرد میتواند به آسانی بر هر قسمتی از آن متمرکز شود امکان مرور مفاهیم از این طریق بسیار سریعتر و عملیتر از خلاصهبرداریهای غیرترسیمی است. بنابراین نقشه های مفهومی، هم در یاددهی و هم در یادگیری مفاهیم، کارآمد هستند که این موارد، همه نشان از اثربخشی این روش از آموزش در علوم است که استفاده از آن را ضروری میسازد زیرا نقشه های مفهومی، روشهای تفکر و درک دانش آموز و نیز شاخصی از دیدگاه های وی درباره آگاهی هایش و روابط بین آنها و نیز تصویری جامع و روشن از مفاهیم و روابط بین آنها را در یک فضای کوچک فراهم میکند و سبب افزایش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان میشود. لذا پژوهش حاضر با هدف، بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر نقشه مفهومی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان در یادگیری درس علوم انجام گرفت. با توجه به ماهیت این پژوهش، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی از نوع همبستگی میباشد. جامعه مورد مطالعه پژوهش را دانش آموزان ابتدایی شهر دیواندره که در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ مشغول به تحصیل هستند تشکیل داد. ابزار گردآوری دادههاشامل آزمون محقق ساخته عملکرد تحصیلی دانش آموزان ابتدایی بود که پایایی آن از طریق روش کودر ریچاردسون محاسبه شد که در پیش آزمون و پس آزمون به ترتیب ۰/۷۶ و ۰/۸۰ بود و روایی آن از طریق نظرخواهی از معلمان مدرسه تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آماری کولموگرف اسمیرونوف، همبستگی پیرسون، آزمون tهمبسته استفاده گردید. نتایج نشان داد، نمره میزان پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در پیش آزمون ۱۶/۲۰بود که در پسآزمون به ۱۸/۷۰افزایش یافته است و این افزایش از نظر آماری نیز معنادار میباشد .(p=۰/.۰۰۵) درواقع بین دانش آموزانی که با روش مبتنی بر نقشه مفهومی آموزش دیده اند با دانش آموزانی که این آموزش را ندیده اند در میزان عملکرد تحصیلی آنها تفاوت معناداری وجود دارد.

نقشه مفهومی، عملکرد تحصیلی، دانش آموزان، درس علوم.