پیشنهادی درباره کاربری بقایای معماری مکشوفه در محوطه ساسانی تل قلعه سیف-آباد- کازرون

محوطه تل قلعه سیف­آباد با وسعت تقریبی ۱۶۰ هکتار، یکی از محوطه­های مهم دوره ساسانی است که در غرب دریاچه پریشان، در جنوب­غربی شهر کازرون بر روی بستر طبیعی تل پهن شکل گرفته است. به دلیل انتقال خط لوله گاز کازرون- شیراز، در فاصله سال های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵، بخش میانی این محوطه به شدت تخریب شد. در نتیجه این آسیب­های ویرانگر، و نمایان شدن مواد فرهنگی، فعالیت­ سودجویان آثار باستانی در این محوطه آغاز گردید. در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۶ بعد از پیگیری­های متعدد دو فصل کاوش علمی نجات بخشی، در این محوطه انجام شد که حاصل آن کشف یافته­های مهمی از دوره میانه و پایانی ساسانی بود. با توجه به تک دوره­ای بودن این محوطه، از همان ابتدا کاوش افقی گسترده در دستور کار قرار گرفت. بقایای معماری کاوش شده نشان می­دهد که قسمتی از بخش داخلی بنا و تعداد زیادی فضای نسبتا کوچک مستطیل شکل است که از مصالح سنگ، گچ، خشت و آجر ساخته شده است. دیوار خارجی این بنا از مصالح لاشه سنگ با ملاط گچ، و دیوارهای جداکننده فضاهای داخلی، اغلب از مصالح خشت و در مواردی از آجر و گچ و سنگ ساخته شده است. بر اساس عکس­های هوایی سال ۱۳۳۵، بقایای مجموعه بناهای متعددی در سرتاسر سطح پشته های طبیعی دیده می­شود. با توجه به کاوش های انجام شده و بررسی های سطحی، احتمالا محل کاوش شده بقایای بنای چهارگوشی است به ابعاد تقریبی ۷۵ در ۸۰ متر است و پلان این بنا با وجود اینکه منحصر به فرد است اما شباهت­هایی با پلان قلعه­های ساسانی دارد و برخلاف قلعه­های نظامی این دوره، و  با توجه به یافته­های درون فضاهای کاوش شده، کاربری این بنا در ارتباط با فعالیت­های اقتصادی، جمع­آوری، فرآوری و توزیع و مدیریت محصولات کشاورزی بخصوص خرما بوده است. بر اساس شواهد موجود باستان شناسی، این بخش از محوطه، به طور ناگهانی و احتمالا براثر عوامل طبیعی یا انسانی تخریب و متروکه شده است. به دلیل ترک ناگهانی، شواهد مرتبط با فعالیت­های روزمره اقتصادی در این مکان در جای اصلی خود در فضاهای معماری به جای مانده، که مطالعه آنها به ما کمک می­کند تا نوع و نحوه فعالیت­های انجام شده در این بنای دوره ساسانی را درک کنیم.

کلیدواژه ها:

تل قلعه سیف آباد ، دوره ساسانی ، معماری ، کاربری بنا ، مدیریت اقتصادی