وحیده خالق نژاد - دانش آموخته دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
علیرضا یوسفی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
افشین توکلی - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
بهمن فرجمند - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان

خشکی یکی از مهم ترین دلایل کاهش عملکرد در نواحی خشک و نیمه خشک می باشد. آبسیزیک اسید (ABA) یکی از هورمون های گیاهی است که نقش مهمی در پاسخ گیاهان در برابر تنش های محیطی مانند خشکی ایفا می کند. جهت ارزیابی اثر تنش خشکی و کاربرد ABA بر محتوای کل فنول و برخی صفات فیزیولوژیکی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، آزمایشی به صورت کرت های خردشده و بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال ۱۳۹۵ در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان اجرا شد. در این آزمایش، آبیاری در سه سطح (آبیاری مطلوب، تنش خشکی ملایم با پتانسیل آبی ۸/۰- مگاپاسکال و تنش خشکی شدید با پتانسیل آبی ۵/۱- مگاپاسکال) در کرت های اصلی و هورمون ABA در پنج سطح (صفر، پنج، ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میکرومولار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. اثر سطوح آبیاری، هورمون ABA و نیز اثرمتقابل این دو بر صفات مورد مطالعه معنی دار بود. در شرایط عدم کاربرد ABA، تنش خشکی موجب کاهش محتوای کلروفیل و نیز کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، هدایت مزوفیلی و تعرق گیاه شد. کاربرد ABA، صفات مرتبط با تبادلات گازی را کاهش داد. به طورکلی ABA با تشدید اثر تنش خشکی، موجب کاهش پارامترهای فیزیولوژیک و کاهش عملکرد دانه شد. بر اساس  نتایج و در شرایط عدم کاربرد ABA، تنش خشکی محتوای فنول کل گیاه را افزایش داد و کاربرد این هرمون در شرایط تنش خشکی ملایم و شدید، موجب افزایش محتوای فنول کل شد. بیشترین ترکیبات موثر بادرشبو، ترکیبات فنولی هستند و به نظر می رسد که اعمال تنش خشکی و کاربرد ABA می تواند محتوای فنول کل گیاه را افزایش دهد.

عملکرد دانه, فتوسنتز, کاروتنوئید, کلروفیل, هدایت مزوفیلی.