سخن کاوی و تحلیل ارتباط خطبه شقشقیه با محیط زمان حضرت

نهج البلاغه به عنوان مجموعه سخنانی فروتر از قرآن کریم و فراتر از کلام بشری همواره مورد بررسی و تحلیل پژوهشگران قرار گرفته است، اما یکی از ویژگی های شایان توجه درباره نهج البلاغه ویژگی گفتمان ادبی است که به نظر می رسد کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است، در حالی که بخشی از زیبایی های کلام امام (ع)، به ارتباط و هماهنگی بین ابزارهای ادبی درون متنی و بافت موقعیتی آنها مربوط است، هدف این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی، آن است که از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی خطبه ی مشهور شقشقیه پرداخته و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان ادبی حضرت(ع) در خطبه ی مذکور، براساس تناسب بین بافت متن و بافت موقعیتی آن دارای چه ویژگی هایی است. نتایج بررسی نشان میدهد که: در خطبه ی شقشقیه، مفاهیم، ساختار، اسلوب و شیوه بیان همگی به بهترین شکل ترکیب یافته وکنایات در آن با هنرمندی تمام گزینش شده است، به طوری که، علاوه بر خلق فضای ادبی، با ساختار کلی سخن امام (ع) نیز، مناسبتی تام می یابد، و همین امر کلام آن حضرت را از دیگر متون متمایز میسازد،ساختارهای بیرونی و درونی و همچنین روابط بینامتنی خطبه، متناسب با بافت موقعیتی انکار جایگاه امام (ع) از سوی مخاطب، دارای ویژگی اثباتی بوده است و امام (ع) توانسته است در نهایت فصاحت و بلاغت در قالب شاهکاری بی نظیر، توازنی کامل میان محتوای کلام و بافت موقعیتی ایجاد کند و این توازن بیشترین تاثیر را در مخاطب بگذارد و بهترین نمونه گفتمان ادبی را شکل داده است.

کلیدواژه ها:

تحلیل گفتمان ، نهج البلاغه ، سخن کاوی ، خطبه شقشقیه