مقایسه تاثیر تغییرات روند کاربری اراضی و بارش بر دبی سالانه (مطالعه موردی حوزه آبخیز کیار)

توسعه مناطق شهری و کشاورزی و بهره­برداری بیش از حد از منابع طبیعی به­منظور برآورد نیاز روز افزون انسان­ها باعث ایجاد تغییرات چشمگیری در رژیم هیدرولوژیکی حوزه­های آبخیز می­شود. همچنین، تغییر عوامل اقلیمی از قبیل بارش از مهم ترین دلایل تغییرات دبی رودخانه­ها است. بررسی همزمان تغییرات عوامل اقلیمی و کاربری اراضی در ارتباط با تغییرات دبی رودخانه از اهمیت بالایی برخودار است. هدف از این تحقیق بررسی روند تغییرات کاربری اراضی و بارش و نقش هر یک آنها در روند تغییرات دبی حوزه آبخیز کیار در استان چهار محال و بختیاری است. بدین منظور ابتدا برای تحلیل روند سریهای زمانی بارش و دبی از روش ناپارامتریک من-کندال استفاده شد. سپس با استفاده از تصاویر ماهواره لندست مربوط به سالهای ۱۹۹۰، ۱۹۹۹ و ۲۰۰۹ و با استفاده از روش شیءگرا در محیط نرم افزار IDRISI Taiga اقدام به تهیه نقشه کاربری اراضی حوزه شد. نتایج تحلیل روند برای سری زمانی دبی رودخانه در ایستگاه کوه سوخته نشان داد که دبی در مقیاس­های فصلی و سالانه روند کاهشی داشته است. بطوری­که بیشترین روند دبی در سری فصلی در فصل تابستان و کمترین روند دبی در فصل پاییز ثبت شد که در سطح ۱ درصد معنی‎داری بودند. نتایج بررسی روند در سری زمانی بارندگی­های منطقه، دارای رفتار متفاوتی بود بطوری­که در ایستگاه بروجن روند افزایشی و در ایستگاه­های شهرکرد و بهشت­آباد روند کاهشی و در ایستگاه فارسان بدون روند قابل تشخیص مشاهد گردید. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات کاربری نشان داد که اراضی مسکونی و کشاورزی، روند افزایشی و اراضی مرتعی و بایر روند کاهشی داشته­اند. با توجه به روند تغییرات کاهشی بارش و همچنین افزایش اراضی بایر و اراضی مسکونی، نتیجه­گیری می­شود که تاثیر تغییرات بارش بر میزان دبی بیش از تغییرات کاربری اراضی است.

کلیدواژه ها:

حوزه آبخیز ، تغییر اقلیم ، سنجش از دور ، مدیریت جامع