محمدجواد اسکندرلو - استاد تمام و عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث، جامعه المصطفی ص العالمیه

مسئله انسجام و وحدت موضوعی میان آیات هر سوره همواره از مهم ترین مسائل چالش برانگیز بوده و هست. مستشرقانی از قبیل گلدزیهر، ریچارد بل و رژی بلاشر، بیش از دیگر خاورشناسان در این زمینه ابراز نظر کرده و شبهه اضطراب، بی ثباتی، بی نظمی و ملال آور بودن آیات قرآن را مطرح کرده اند. در مقاله پیش رو، پس از تبیین مدعیات مستشرقان در مسئله یادشده، بر اساس معیارهای به هم پیوستگی آیات که در جای جای تفسیر ارزشمند المیزان، تعریف و ارائه شده اند با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پاسخ شبهه مذکور داده شده است. مهمترین معیارهای انسجام آیات هر سوره از منظر علامه طباطبائی عبارتنداز: استفاده از سیاق آیات، اثبات حاکمیت هدفی یگانه در آیات هر سوره، وجود ترکیب و نوع جمله بندی ها؛ تلخیص مطالب در پایان فرازی از آیات، مقابله میان آغاز و پایان سوره و مناسبت میان صدر و ذیل آیه از طریق بیان یک سنت الهی. تجمیع ده شاخصه یا معیار به هم پیوستگی آیات، بر اساس نظرات علامه طباطباییe در تفسیر المیزان، جنبه بدیع و نوآوری مقاله حاضر قلمداد می گردد.

واژگان کلیدی: گسستگی آیات, انسجام آیات, وحدت موضوعی, هدف و غرض واحد سوره, تفسیر المیزان, مستشرقان