نقش طبیعی سازی جریان در برآورد حقابه زیست محیطی به روش های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی

تعیین حقابه زیست محیطی رودخانه ها با استفاده از روش های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی با توجه به اطلاعات در دسترس و هزینه و زمان کمتر، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. نکته حائز اهمیت در استفاده از این روش ها، مد نظر قرار دادن شرایط طبیعی رودخانه با حذف اثر برداشت های بالادست است. برای بررسی ضرورت طبیعی سازی جریان و تاثیر آن بر تعیین حقابه زیست محیطی رودخانه زاینده رود در محل ایستگاه سد تنظیمی (قبل از برداشت های عمده شرب، صنعت و کشاورزی) و ایستگاه ورزنه (در نزدیکی تالاب گاوخونی و پس از برداشت ها و نفوذ آب) به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. حقابه زیست محیطی بر اساس روش تنانت با استفاده از دبی های مشاهداتی و طبیعی شده در ایستگاه ورزنه، نشان داد که در صورت استفاده از دبی های مشاهداتی، حقابه زیست محیطی در حدود ۰/۶ متر مکعب بر ثانیه به دست خواهد آمد که عملا آبی در رودخانه جریان نخواهد یافت. در صورتی که با استفاده از دبی طبیعی شده، ۱۶ درصد از پتانسیل رواناب حوضه به محیط زیست اختصاص خواهد یافت. حقابه زیست محیطی بدست آمده از روش محیط خیس شده با الگوریتم شیب منحنی در ایستگاه سد تنظیمی و ورزنه، به ترتیب ۱۳ و ۱۶ درصد از متوسط دبی طبیعی سالانه کل را برآورد کرده است، که این مقدار در محدوده نتایج قابل قبول روش تنانت اصلاح شده قرار گرفته است. در نتیجه استفاده از روش تنانت اصلاح شده به دلیل سهولت در محاسبه و ارائه توزیع ماهانه حقابه زیست محیطی به شرط استفاده از سری زمانی دبی طبیعی شده در محل ایستگاه های مورد مطالعه توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

پایداری جریان ، رودخانه زاینده رود ، روش تنانت اصلاح شده ، روش محیط خیس شده ، روش مونتانا